Özellikle lojistik sektöründe yaşanan ve sıkça dile getirilen haksız rekabetle ilgili bir konuya değinmekte yarar bulunuyor. Lojistik sektör oyuncularının büyük çoğunluğunun Karayolu Taşıma Yönetmeliği uyarınca edindikleri R türü yetki belgesi, en yüksek bedel ile sağlanıyor.
Rekabet Kurumu Türkiye ekonomisi için stratejik önem taşıyan 11 sektörde yaşanan sorunları tespit ederek, rekabet ortamının sağlanması, rekabet gücünün artırılmasına yönelik kapsamlı önerilerde bulundu.
Kurumun yayınladığı "Rekabet Raporu"nda elektrik, doğalgaz piyasaları, havayolu, demiryolu, denizyolu, karayolu taşımacılığı, geniş bant internet erişimi, dijital platform işletmeciliği, bankacılık, beşeri ilaç sanayi ve hızlı tüketim malları perakendeciliği piyasaları değerlendirildi.
Raporda; anılan sektörlerin genel durumu, işleyişi ve rekabet sorunları incelenerek rekabetin geliştirilmesi ve rekabet gücünün artırılması konularında önerilerde bulunuldu.
Raporda değerlendirilen konular içerisinden taşımacılık sektörü ve lojistik sektörünü yakından ilgilendiren değerlendirme ve rekabete yönelik hususlar vurgulanacak.
Havayolu taşımacılığı ile ilgili olarak kontrolün DHMİ bünyesinde olmasının, potansiyel olarak havayolu taşımacılığında rekabetin sağlıklı bir şekilde oluşmasını olumsuz etkileyeceğine değinilerek, sektörde rekabetin ve oluşumun etkin olarak gelişebilmesi için teknik ve idari kapasitesi olan sivil havacılık mekanizmasının kurulması öneriliyor.
Demiryolu taşımacılığı konusunda; altyapıya erişim uygulamaları sırasında altyapı yönetimleri ve demiryolu işletmecileri arasında çıkabilecek sorunların çözümünde Deniz Ulaştırması Genel Müdürlüğü ile Rekabet Kurumu arasında eş zamanlı incelemelerin olabileceğinden bahisle, bu tür uygulamaların zaman ve kaynak israfına neden olacağı belirtilerek yetki çatışmasını önleyecek ve rekabet denetimlerine ilişkin yöntemin açık biçimde ortaya konulması isteniyor.
Aksi durumda her iki otoritenin farklı kararlar almasının hukuki belirsizliğe yol açarak, sektöre yeni girişleri engelleyeceği ve serbestleşme sürecine olumsuz etki yapacağı öne sürülüyor.
Demiryolu taşımacılığında serbestleşme ve sonrasında hedeflenen rekabetçi ortamın oluşması için Demiryolu Rekabeti Düzenleme Kurulu'nun operasyonel bağımsızlığa kavuşması önerilerek DETAŞ'a sağlanacak bazı ayrıcalıkların rekabeti bozucu etkiler göstermemesi için gerekli önlemlerin alınması öneriliyor.
Denizyolu taşımacılığı ile ilgili bölümde 8 bin 333 km kıyı şeridine sahip ülkemizin denizyolu taşımacılığında bu potansiyelin çok küçük bir kısmının kullanıldığından bahisle, temel sorunun etkinlik ve rekabet gücü eksikliği olduğu vurgulanarak, konyetner elleçlemesi ve Ro-Ro taşımacılığı alanlarında yüksek yoğunlaşma oranlarının bulunmasının önemli bir sorun olduğu vurgulanıyor.
Denizyolu taşımacılığına yönelik politikalar belirlenirken öncelikle lojistik sektörünün değişen yapısı (multi-model taşımacılık) dikkate alınarak yurtiçi taşımalarda denizyolu payının artırılması, modern yolcu ve yük gemilerinin faaliyeti için teşvikler uygulanması, ülkemiz kıyılarında birbirlerine yakın mesafede bulunan limanların bir araya gelerek büyük ölçekli tesislere dönüştürülmesi, yeni kurulacak limanlarda da konteyner elleçleme konusunda yatırıma öncelik verilmesi öneriliyor.
Liman işletmeciliği ve hat taşımacılığı ile Roâ€"Ro taşımacılığında Türkiye'ye yapılacak yatırımların teşvik edilmesi ve kolaylaştırılması öneriler arasında yer alıyor.
Karayolu taşımacılığında ağırlıklı olarak yolcu taşımacılığına değinilmekle birlikte, küçük ölçekli firmalar yerine mali ve mesleki yeterliliğe sahip büyük ölçekli kurumların yer alması, atıl kapasitenin azaltılması, rekabeti olumsuz etkileyen kayıt dışılığın önlenmesi öneriliyor.
Özellikle lojistik sektöründe yaşanan ve sıkça dile getirilen haksız rekabetle ilgili bir konuya değinmekte yarar bulunmakta. Lojistik sektör oyuncularının büyük çoğunluğunun Karayolu Taşıma Yönetmeliği uyarınca edindikleri R türü yetki belgesi, en yüksek bedel ile sağlanıyor.
4925 sayılı KTK ve KTY uyarınca sahip olunun G ve H türü yetki belgeleri ile taşıma faturası ve lojistik hizmet faturası düzenlenmesi mümkün olmadığı halde bu tür lisanslara sahip işletmelerin R türü lisans sahibi işletmeler gibi taşıma ve hizmet faturaları düzenlenmeleri yeterli denetim yapılamadığından sıkça yaşanan bir haksız rekabet olgusu halini aldı.
Bu haksızlığın önlenebilmesi için, yeni düzenlenen KTY uyarınca artırılan denetim yapacak kamu kurum sayısında, yeterli ve yetkin personel desteği ile kanun ve yönetmelik kurallarına göre yapılacak tam denetimlerle haksız rekabetin önüne geçilebilecek.
Sektörümüzle ilgili tüm değerlendirmelerde öne çıkan husus "özelleştirme" göze çarpıyor. Kısmen havayolu taşımacılığında yaşanan serbest rekabet ortamının sektörü ne ölçüde geliştirdiğinin ölçüsüdür. Bunu devamında demiryolu taşımacılığında yapılacak serbestleşme de, demiryolu taşımacılığının, dolayısı ile deniz yolu taşımacılığının hızlı büyümesine katkı sağlayacak, yine gündemde olan posta işletmelerinde de rekabet ortamına uygun yaşanacak serbestleşme, ülke ekonomisine önemli katkılar sağladığı gibi, istihdama çok büyük katkı yapacak.
Selahattin Doğan/Transport