Türkiye'nin 2023 hedefine ulaşmasında lojistik sektörünün önemli bir yere sahip olduğunu söyleyen Kosta Sandalcı, demiryollarının rekabete açılmasını sağlayacak serbestleşme yasasının bir an önce çıkartılması gerektiğini belirtti.
Türkiye'nin 2023 hedefleri, lojistik sektöründe yeni hesapların yapılmasında etkili oldu.
Özellikle 2023 yılında dünyanın ilk 10 ekonomisi arasına girme ve yaklaşık 1.2 trilyon dolarlık dış ticaret hacmine ulaşma hedefleri, tüm sektörlerde geniş yankı uyandırdığı gibi lojistik sektörünü de harekete geçirdi. Bu denli büyük ticaret hacmini omuzlayacak kapasiteye ulaşılması, Türk lojistik sektörünün en önemli önceliği haline geldi.
Mevcut dış ticaret hacminin 4 katı kadar büyümesi demek olan bu hedefle birlikte, lojistik potansiyelin de artacağı ve 2023 yılında lojistik pazarının bugüne kıyasla 3 kat büyüyeceği tahmin ediliyor. Büyüyen lojistik pazarında ise karayolu taşımacılığında 2.5 kat, demiryolu ve denizyolu taşımacılığında ise 4 kat artış bekleniyor. Son 10 yılda yatırımlarla büyük ivme kazanan, ancak sektör oyuncularının yük öncelikli yatırımlara ağırlık verilmesini istediği demiryollarına ilişkin FIATA (International Federation of Freight Forwarders Associations - Uluslararası Taşıma İşleri Organizatörleri Dernekleri Federasyonu) Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Kosta Sandalcı ile bir söyleşi gerçekleştirdik.
LOJİSTİK MASTER PLANI İÇİN STRATEJİ BELGESİ ÇALIŞMASI
Türkiye lojistik sektörü 2023 hedeflerine ulaşmasını sağlayacak adımları nasıl atmalı?
Ülkemizin, sadece kendi sınırları içinde değil, coğrafi bölge ve ticari ilişkilerinin bulunduğu dünyanın tüm bölgeleri ile yürüttüğü lojistik ve taşımacılık faaliyetlerinin ve rolünün doğru kurgulanması gerekiyor. Ülkemizin, bütüncül stratejik hedefleri ve planları doğrultusunda, ülke çapındaki lojistik stratejilerinin ve master planlarının da hazırlanarak uygulamaya alınması en önemli görevlerimizden biri. Bu amaçla, Türkiye İhracatçılar Meclisi bünyesinde, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı ile TCDD dahil devletin ilgili birimlerinden ve lojistik sektörüne yönelik faaliyet gösteren sivil toplum kuruşlarından oluşan Lojistik Konsey'de, Türkiye Lojistik Master Planı'nın hazırlanması hedefi doğrultusunda Strateji Belgesi çalışması gerçekleştirildi. Bu Strateji Belgesi ilgili bakanlıklara arz edilerek, Türkiye Lojistik Master Planı'nın yapılmasına ve Lojistik Kanunu'nun çıkarılmasına yönelik katkıda bulunulması amaçlanıyor. Böylece 2023 hedeflerine nasıl ulaşılacağı ve neler yapılması gerektiği konularda temsilcisi olduğumuz özel sektöre yol gösterilmiş olacak.
Demiryolları 2023 hedeflerinde nasıl bir öneme sahip?
Lojistik üs olmayı hedefleyen Türkiye için demiryolları son derece önemli. Demiryolları ağı, sadece ülke sınırları içindeki lojistik hareketlerimiz için değil, doğu-batı ve kuzey-güney yönlerindeki ulaşım koridorlarının yeniden yapılandırıldığı günümüzde, ülkemiz üzerinden geçecek ulaşım koridorlarının tercih edilmesinin sağlanması ve ülkemizin bu süreçte daha etkin var olması oldukça önemli. Ayrıca geleneksel ulaşım koridorlarından olan Türkiye Avrupa arasındaki demiryolu konteyner taşıma köprüsünün geliştirilmeli, bu koridorun gelişmesinin önündeki tüm engeller kaldırılmalı. Bu kapsamda ilk olarak Halkalı Terminali'nin ekipman kalitesinin artırılması ve kapasitenin hızla yükseltilmesi gerekiyor. Ayrıca İstanbul Boğazı'nda demiryolu feribot çözümleri sektöre önemli gelişme sağlar.
SERBESTLEŞTİRİLME SÜRECİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Demiryolları yurtiçi taşımacılıkta neden istenilen hacimde paya sahip değil?
Buna 3 neden sıralayabiliriz. Birinci neden olarak gerçekçi olmayan ve bozulmuş arz-talep dengesi sonucunda oluşan karayolu fiyat avantajını gösterebiliriz. İkinci olarak demiryollarının ülke içinde her noktaya ulaşamaması, üçüncü neden de yüklerin demiryolu terminallerinde bir taşıma modundan diğer taşıma moduna, ucuz ve hızlı bir şekilde aktarılabilecek açık ve kapalı depo, antrepo ve elleçleme hizmetlerinin etkin ve verimli bir şekilde verilememesi.
Demiryollarında serbestleşme nasıl olmalı?
Demiryollarının serbestleştirilmesi, 2023 hedeflerimize ulaşmamızda son derece önemli ve stratejik bir konu. Bu nedenle demiryollarının ülke yararı doğrultusunda, insanlarımızın refahını artıracak ve tam rekabet koşullarına uygun bir şekilde serbestleştirilmesi gerekiyor.
Demiryollarının serbestleştirilmesi sürecinde dikkat edilmesi gereken hususlar söz konusu. Öncelikle serbestleştirme yasasının bir an önce çıkartılması gerekiyor. Bu yasa, uygulamada yaşanacak geçiş sürecini, kamu kuruluşu ile özel sektör kuruluşlarının rekabetini, eşitlik ilkelerini göz önüne alarak düzenleyecek şekilde hazırlanmalı. Serbestleştirme yasası ve mevzuatı öngörülebilirlik unsuru çerçevesinde düzenlenmeli. Yani yasal düzenlemelerin neler olacağı, altyapı yatırımlarının ne zaman ve nasıl yapılacağı gibi önemli konuların çerçevesi açık şekilde çizilmeli. TCDD'nin veya yerine kurulacak kurumun, serbest rekabet ortamına uygun, ekonomik kural ve ilkelerin hakim olduğu bir yapıda olması sağlanmalı. Yasa ve ilgili mevzuat, bir işletmecinin piyasaya hakim duruma gelmesinin önüne geçilmesi ilkesiyle oluşturulmalı.
Serbestleştirme sürecindeki tüm sertifikasyon ve lisanslama işlemlerinin, yetkin ve bağımsız kuruluşlarca yapılması sağlanmalı. Demiryolu altyapı yatırımları ile sanayi gelişim planlarının uyumluluğu gözetilmeli, organize sanayi bölgeleri, limanlar, serbest bölge planlamaları ile demiryolu altyapı yatırımları birbirine paralel yürütülmeli. Lojistik akışı yavaşlatan veya kesintiye uğratan gümrük uygulamaları, terminallere ve ara nakliyelere ilişkin düzenlemeler, teminatlar gibi konular günlük operasyonel sorun olmaktan çıkarılarak, serbestleştirmeyle birlikte ilgili mevzuatlarla paralel bir şekilde düzenlenmeli. Özetle, serbestleştirme sadece demiryolu ana taşımalarını değil, terminal ve destekleyici diğer hizmetleri de kapsayacak şekilde düzenlenmeli.
ÖZEL SEKTÖRÜN BEKLENTİLERİ
Özel sektör nasıl bir serbestleşme bekliyor?
Serbestleştirme planının resmi olarak duyurulması, yasa ve mevzuatın da bu yönde oluşturulması gerekiyor. Bu sayede temel adımların bu plan dahilinde atılması, hangi düzenlemenin ne zaman yapılacağının bilinmesi, altyapıya ilişkin kamu yatırımlarının kesin bir şekilde belirtilmesi gerekir ki özel sektör de yatırımlarını buna göre planlayıp gerçekleştirebilsin. Yük öncelikli altyapı yatırımlarının bir an önce tamamlanması, elektrifikasyon ve sinyalizasyon çalışmalarının hızla hayata geçirilmesi serbestleşme sürecinin başarısını olumlu yönde etkiler. Yeni yasa ve uygulamalara geçiş sürecinde, özel sektörün hızla faal duruma gelmesini sağlayacak düzenlemelerin yapılması, serbestleştirme sürecinde özel sektörü özendirecek ve teşvik edecek ekonomik önlemlerin alınması ve destek sistemlerinin oluşturulması önemli. Eşit rekabet ortamının oluşturulması ile altyapıyı üstlenecek kamu ve üstyapı işletmeciliğinde görev alabilecek kamu ve özel sektör kuruluşları arasında mutlak bağımsızlık garanti edilmeli. Havayolu ve denizyolu taşımacılığında olduğu gibi demiryolu taşımacılığında da ÖTV muafiyeti tanınmalı.
Kosta Sandalcı/Transport