Avrupa’da 1970’li yıllarda gündeme gelen ve 1980’li yıllarda yaygınlaşan ve halen yenileri kurulmakta olan; bizim tanımızla “Lojistik Köyler, Lojistik Merkezler, Lojistik Üsler “ yurt dışındaki tanımlarıya Logisitcs Villages, İnterporto, Fright Villages, Dry Ports, Plate Forme Logistiquie, Plate Forma Multimodale, Güterverkehrszentrum, Rail Service Center, Tradeports, Transport Center “ yapılanmaları ülkemizde çok geç gündeme gelmiştir.
Bu gecikmenin nedenini öğrenmek isteyenler için bir açıklama yapmak gereğini duydum.
1- Lojistik, Türkiye’de yıllarca taşımacılık olarak bilinmiş ve yabancı şirketlerin Türkiye’de iş yapmaları ile birlikte gündeme gelmiştir. Bu da Avrupa’dan yaklaşık 20 sene sonra lojistik konusunu konuşmaya, öğrenmeye, öğretmeye ve uygulamaya başladığımızın göstergesidir.
2- Türkiye’de srmaya yetersizliği nedeniyle iş yapmaya başlama ölçekleri küçük olduğu için küçük üretim, küçük filolar, küçük depolarla hizmetler yürütülmeye çalışılmıştır. Ölçeklerin yeni yeni büyümesi ile büyük depolara, demiryolu ıntermodal çalışmalarına ihtiyaç hissedilmektedir ve lojistik köyler gündeme gelmektedir.
3- Kanun gereği OSB’lerin içinde her ne kadar lojistik hizmetler yapmak yasak da olsa; bir çok OSB içinde depolama faaliyetlerine izin verilmiş ve bazı OSB’ler lojistik merkezler gibi çalışmaya başlamıştır. İsimleri lojistik köy olamamıştır.
4- Lojistik köylerle ilgili bir kanun olmadığı için devlet desteği ile kurulması gereken lojistik köylere başlanamamıştır. İhtiyacın ortaya çıkışı ile 2010 yılında İhtisas Lojistik OSB kanunu yetersiz de olsa uygulamaya konulmuştur.
5- Lojistik köylerin en büyük özelliği intermodal terminale sahip olmalarıdır . Türkiye’de demiryolu yük taşıması yıllardır çok az kullanıldığı için lojistik köy ihtiyacı doğmamıştır. Demiryolu alt yapısı yeni yeni geliştirilmektedir. TCDD İntermodal yük aktarma istasyonları yeni yeni kurulmaktadır.
6- Lojistik köylerin amaç, gerekçe, ölçek, en az 25 yıllık büyüme potansiyelleri ve yer belirlemesi ancak lojistik master planlar kapsamında karar verilen bir konudur. Bu planların hazırlanmasında Ticaret ve Sanayi Odaları, Kalkınma Ajansları, İl Özel İdareleri, Belediyeler ortak tavırlarını ortaya koymakta geç kalmışlardır. Son üç yıldır hazırlamış olduğum Mersin, Hatay, Osmaniye, Samsun ve şu anda üzerinde çalıştığımız Kocaeli illeri dışında Lojistik Master Plan hazırlamak isteyen çok ilimiz olmuş ancak eyleme geçememişlerdir. Yapılanlar da tamamen bölge üst düzey yöneticilerin, öncelikle sayın valilerimizin vizyonları ile ortaya çıkartılmıştır.
7- Lojistik köylerin yük trafiğinin ve Intermodalitenin ağırlıklı olduğu liman bağlantılı olması tercih edilmektedir. Büyük devlet limanlarının özelleştirilmesi çok geç yapılmıştır. Bu nedenle Mersin, Samsun ve Hatay, (İskenderun ) lojistik köy projeleri gündeme öncelikle gelmiştir.
8- Lojistik 2003 yılından bu yana bir devlet politikası haline gelmiştir. UTİKAD Yönetim kurulu üyesi iken hazırladığımız dosya’da belirtitiğimiz, Sayın Ulaştırma Bakanımız Binali Yıldırım’ın da her platformda gündeme getirdiği “Türkiye lojistik üs olacaktır” mesajı yeni anlaşılmıştır.
Bütün bu faktörlerin etkisi ile Türkiye lojistik köyler kurulmasında geç kalmıştır. Ölçeklerin büyümesi, daha büyük limanlara, konteyner taşımasının artmasına, demiryolu taşımasının gündeme gelmesine, Anadolu’ya açılmaya, şehir yaşamının lojistik hizmetlerden olumsuz etkilenmeye başlamasına yol açmış ve lojistik hizmetlerin bir OSB mantığı ile tek merkezde toplanması gündeme Avrupa’dan 30 sene geç bile olsa konuşulmaya,, master planlar yapılmaya, Samsun’da yaptığımız gibi fizibilite raporlarına bağlanmaya başlamıştır.
Geç bile kalsak daha hızlı hareket edecek ve açığımızı kapatacağız. Bu gün dünden geç bile olsa yarından erkendir.
Atilla Yıldıztekin/Perşembe Rotası