İlk kez Sultan Abdülmecit’in döneminde 1860 yılında gündeme gelen ve ilk kez geniş kapsamlı fizibilite çalışmaları 1987 yılında yapılan asırlık “tüp geçit” projesi Marmaray düşü gerçek oluyor. 1987, 1995 ve 1998 yıllarındaki yapılan fizibilite çalışmalarıyla proje aşamasına geçilen Marmaray’ın hayata geçme çalışmaları Ağustos 2004’te başladı. Asya ile Avrupa yakasını üçüncü kez birleştirecek olan Marmaray, aynı zamanda iki yakayı demiryoluyla ilk kez birbirine bağlayacak. Ulaştırma Bakanlığı raporlarında “10-12 Boğaziçi Köprüsü’ne eşdeğer” olarak nitelendirilen proje, Boğaz’ın çileli trafiğinden bıkan İstanbulluları daha hızlı, ucuz yolculuğun yanı sıra demiryolu yük taşımacılığına da önemli avantajlar sağlayacak.
Çeşmeler arasında batıp çıkacak
Marmaray olarak bilinen “Boğaz Demiryolu Tüp Geçişi ve Gebze-Halkalı Yüzeysel Metrosu”, Avrupa yakasında bulunan Halkalı ile Asya yakasında bulunan Gebze ilçelerini kesintisiz, modern ve yüksek kapasiteli bir banliyö demiryolu sistemiyle bağlamak amacıyla İstanbul’daki banliyö demiryolu sisteminin iyileştirilmesi ve Demiryolu Boğaz Tüp Geçişi inşasına dayanıyor. İstanbul Boğazının her iki yakasındaki demiryolu hatları, İstanbul Boğazı’nın altından geçecek olan bir demiryolu tünel bağlantısı ile birbirine bağlanacak. Hat, Kazlıçeşme’de yeraltına girecek; yeni yeraltı istasyonları olan Yenikapı ve Sirkeci boyunca ilerleyecek, İstanbul Boğazının altından geçecek ve diğer bir yeni yer altı istasyonu olan Üsküdar’a bağlanacak ve Söğütlüçeşme’de tekrar yüzeye çıkacak.
Üsküdar-Sirkeci arası 4 dakikaya inecek
Proje, 63 kilometre uzunluğundaki Gebze-Haydarpaşa ve Sirkeci-Halkalı banliyö hatlarının iyileştirilip metroya dönüştürülmesi ve 13 kilometre uzunluğunda Boğaz Tüp Geçişi aşamalarından oluşuyor. Temeli atılan Boğaz Tüp Geçişi’nde, karada inşa edilen 150 adet batırma tip tünel 60 metre derinlikte deniz tabanında açılan kanallara yerleştirildikten sonra kaya dolguyla örtülerek tabanın 10 metre altında kalacak. Her iki yakada şehrin altında delme tünellerle Yenikapı, Sirkeci ve Üsküdar’da üç yeni yer istasyonu oluşturulacak. Böylece, hiçbir direkt ulaşım aracı bulunmayan Yenikapı-Sögütlüçeşme arasındaki yolculuğu 12 dakikaya indirecek.
Halkalı-Gebze arasında kesintisiz yolculuk
İkinci aşamada mevcut istasyon ve banliyöler yenilenerek metroya dönüştürülen sistem, Boğaz geçişine bağlanarak Halkalı-Gebze arasında kesintisiz yolculuk imkânı sağlayacak. Gebze-Halkalı arasındaki yolculuk 105, Üsküdar-Sirkeci arası dört, Taksim-Kadıköy arası ise 14 dakikaya inecek. Tek yönde, 1.5 dakika arayla saatte 105 bin yolcu taşıma kapasitesindeki tüpgeçidin, saatte 10 bin yolcu taşıma kapasitesindeki 10-12 Boğaziçi Köprüsü’ne eşit olduğu kaydediliyor. Projenin güzergahı, İstanbul Boğaz Geçişi hariç olmak üzere, mevcut banliyö demiryolu hattının güzergahına benzerlik gösterecek. Halkalı ile Kazlıçeşme ve Söğütlüçeşme ile Gebze arasındaki mevcut istasyonların çoğu bugünkü yerlerinde kalacak. Bunlara ek olarak, Yenikapı, Sirkeci ve Üsküdar’da yeni yeraltı istasyonları inşa edilecek.
Günde 42 yük treni çalışacak
Asrın projesi olarak da nitelendirilen Marmaray hattında sadece yolcu taşımayacak. Marmaray hattında günde 42 trenle yük taşımacılığı da yapılması öngörülüyor. Proje devreye girdiğinde mevcut durumda sadece 2 yük treninin çalıştığı Gebze-Halkalı arasındaki yaklaşık 137 km’lik hatta 42 yük treni çalışacak. Bir günde 21 gidiş, 21 geliş olmak üzere toplam 42 sefer yapılacak. Böylece hat sayesinde yük trafiği için yeni bir kapı açılmış olacak. Depremi bekleyen İstanbul’da deniz dibinde yapılan tüpgeçit, muhtemel İstanbul deprem olasılıklarının çok üzerinde, 9 şiddetindeki bir depremde metro seferleri yapılabilecek şekilde inşa edilecek.
2.5 milyar dolara mal olacak
Projenin ilk aşaması için gerekli olan finansman, Japon Uluslararası İşbirliği Bankası’nca (JBIC) 40 yıl vadeli, binde 7.5 faizli devlet kredisiyle sağlandı. İkinci aşamaysa 600 bin Euro’luk krediyle Avrupa Yatırım Bankası’nca karşılanacak. 89 milyar 668 milyon 610 bin Japon Yeni teklifini vererek ihaleyi alan Taisei-Kumagai Gumi-Gama-Nurol ortak girişiminin yapımını üstlendiği projenin, 2.5 milyar dolara (yaklaşık 3.7 katrilyon lira) mal olması bekleniyor.
Marmaray Projesi’nin tamamlanmasına paralel olarak, Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu Projesi hayata geçirildiğinde Avrupa’dan Çin’e demiryoluyla kesintisiz yük taşınması mümkün hale gelecek. Böylece Avrupa ile Orta Asya arasındaki yük taşımalarında demiryolunun da payı artırılmış olacak.
Marmaray ne getirecek?
*Saatte 75 bin yolcu taşınacak,
*Günde 42 yük treni çalışacak,
* Asya ve Avrupa yakasına 40 istasyon yapılacak,
* 76.3 kilometre uzunluğundaki hattın, 13.6 kilometresi yer altında olacak,
*Tek yönde saatte 75 bin yolcu taşınacak,
* Her 2 dakikada bir tren, bu hatlar üzerinde hareket edebilecek.
*Proje ile Üsküdar-Sirkeci arası 4 dakika sürecek,
* Söğütlüçeşme’den Yenikapı’ya 12 dakikada, Bostancı’dan Bakırköy’e 37 dakikada, Gebze’den Halkalı’ya 105 dakikada ulaşmak artık mümkün hale gelecek,
* İstanbul’da, raylı sistemin %8 olan payı Marmaray tamamlandığında %28’e yükselecek.
Kaynak: UTA Lojistik