375 milyar doları aşan dış ticaret büyümesinin taşımacılık sektörüne yansımaları beklenen ölçüde olmadı. 2011’de yük taşımacılığı dış ticaretin sadece dörtte biri oranında büyüdü.
Geçen hafta ekonominin gündeminde dış ticaret rakamları vardı. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TUİK) açıkladığı 2011 ‘ithalat haritası’nı Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan yorumladı. Çok geniş bir incelemenin yapıldığı çalışmada sektörlerin ithalat bağımlılık oranları belirlendi. En yüksek bağımlılık, gübre üretimi (%72), demirçelik (%69), kimyasallar (%56) ve motorlu kara taşıtlarında (%51) görüldü. Gemi ve teken imalatındaki ithalata bağımlılık oranının ise % 34 olduğu açıklandı. Diğer bir ifadeyle Türkiye’de inşa edilen gemi ve yatlarda yer sanayi kullanım oranı yüzde 66’ya yükselmiş oldu. Türkiye’nin 2011’de ithalata bağımlılık oranının yüzde 43 olduğu düşünüldüğünde gemi üretimindeki bağımlılığın ülke ortalamasının altında olduğu görülüyor.
Rakamları okumak…
Türkiye’nin 2011 yılı dış ticaret hacmi 376 milyar dolara ulaştı. Bir önceki yıla göre ihracatta % 18.5, ithalatta ise % 29.8 oranında artış gerçekleşti. İthalattaki yükselmenin nedenleri olarak; iç ve dış talebin artması, emtia fiyatlarındaki sert yükseliş, aşırı değerli Türk Lirası gösterildi. 2011 dış ticaret hacmindeki değişim oranı % 47.7 olarak gerçekleşti. Fakat bu büyüme aynı oranda taşımacılık sektörüne yansımadı. Çünkü dış ticaretin taşımacılık sektörüne etkisini, emtianın birim değerinden ziyade miktar endeksi gösteriyor. Bu şekilde bakıldığında 2011 yük taşımacılığı ile taşımacılık sektörünün benzer bir büyüme gösterdiği görülüyor. TUİK’in açıkladığı 2011 dış ticaret endekslerine göre 2011 yılında bir önceki yıla göre; ihracat miktar endeksi % 6.4, ithalat miktar endeksi ise % 12 oranında arttı. İlgili yılda ihracat miktar endeksi, bir önceki yıla göre tarım ve ormancılıkta %3,4, madencilik ve taşocakçılığında %5,5 azaldı, balıkçılıkta %4,6 ve imalat sanayiinde %7,2 arttı. İthalat miktar endeksi geçen yıla göre, tarım ve ormancılıkta %4,9, madencilik ve taşocakçılığında %9,5, imalat sanayiinde ise %12,8 artış gösterdi.
Miktar endeksi de arttı ama…
Dış ticaret miktar endeksinin ulaşım modlarına yansıması ise şu şekilde gerçekleşti: DLH verilerine göre hava kargo 2011’de % 10.3 büyüdü. Taşınan kargo miktarı 1.6 milyon tonu uluslararası olmak üzere 2.2 milyon tona çıktı. % 8 büyüyen karayolunda geçen yıl süresince yaklaşık 2 milyon sefer yapıldı. Transit karayolu taşımacılığındaki artış oranı ise % 5 oldu. Karayolu taşımacılığında dikkat çekici nokta ise transit taşımalarda Türk tırlarının pazar payının (%40) azalması oldu.
Türk limanlarındaki yük harekatına bakarak elde edilen verilere göre konteyner elleçlemelerinde yüzde 12 büyüme görülürken genel kargo ve sıvı yükte azalma oldu. Türkiye Liman İşletmecileri Derneği’nin (TÜRKLİM) yayımladığı 2011 yük elleçleme bilgilerine göre; geçen yıl limanlarda elleçlenen konteyner adeti 6.61 milyon teu oldu. Bir öndeki yıl elleçlenen konteyner adedi ise 5,86 milyon teu idi. Genel kargo ve dökme yük elleçlemelerinde ise düşüş görüldü. 2010’da limanlarda yaklaşık 102 milyon ton yük operasyonu olurken, geçen yıl bu tonaj 82.6 milyona geriledi. Benzer düşüş sıvı yükte de görüldü. Sıvı yük elleçlemeleri 15,8 milyon tondan 13,8 milyon tona geriledi.
Kaynak:Perşembe Rotası