Dünya ticaretinin önemli oranda daralmasına neden olan küresel ekonomik kriz ile 2006 yılında devreye giren Bakü-Tiflis-Ceyhan petrol boru hattı İstanbul ve Çanakkale boğazlarından geçen gemi sayısını da etkiledi. 2007 yılında boğazlardan 106 bin 519 gemi geçiş yaparken, bu sayı o tarihten bu yana azalarak, 2011 yılında 95 bin 177'ye geriledi.
Geçen yıl İstanbul ve Çanakkale boğazlarından geçen 17 bin 941 tanker yıl boyunca başta petrol olmak üzere 294 milyon 823 bin 956 ton tehlikeli madde nakletti.
Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü'nden alınan bilgiye göre, coğrafi yapısı, darlığı, kuvvetli akıntıları ve keskin dönüşleri ile dünyanın önemli, fakat bir o kadar da tehlikeli doğal dar su yolu olan, Karadeniz ve Marmara denizlerini birbirine bağlayan 30 kilometre uzunluğundaki İstanbul Boğazı'ndan 2011 yılında 9 bin 113'ü tanker olmak üzere 49 bin 798 gemi geçiş yaptı. En geniş yeri 7 kilometre olan 60 kilometre uzunluğundaki Çanakkale Boğazı'nı ise 8 bin 828'i tanker olmak üzere 45 bin 379 gemi kullandı.
Transit gemi trafiğinin yanı sıra şehir içi ulaşımda da önemli yer tutan İstanbul Boğazı'ndan geçiş yapan tankerler başta petrol olmak üzere 138 milyon 496 bin 245 ton tehlikeli madde taşırken, Çanakkale Boğazı'nda ise tankerin taşıdığı tehlikeli madde miktarı 156 milyon 327 bin 711 ton olarak gerçekleşti.
Geçen yıl İstanbul Boğazını kullanan gemilerin yüzde 56'sı uğraksız, yüzde 44'ü uğraklı, Çanakkale Boğazı'nı kullanan gemilerin ise yaklaşık yüzde 62'si uğraksız, yüzde 38'i de uğraklı geçiş yaparken, boyu 200 metreden büyük gemilerin toplam geçişlere oranı ise yüzde 88 oldu.
Geçiş yapan gemi sayısı azaldı
Son 10 yıllık sürece bakıldığında 2002-2007 yılları arasında boğazlardan geçiş yapan gemi sayılarında artışlar gözlenirken, 2006 yılında devreye giren Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattı'nın devreye girmesi ve 2008 yılında yaşanan ve tüm dünyayı etkisine alan ekonomik krizin etkisiyle, dünya ticaretinin daralması, boğazlardan geçen gemi sayısını da azalttı. 2007 yılında İstanbul ve Çanakkale boğazından 106 bin 519 gemi geçiş yaparken, bu sayı sırasıyla 2008 yılında 103 bin 293'e, 2009 yılında 100 bin 875'e, 2010 yılında 95 bin 577'ye geçen yıl ise 95 bin 177'ye düştü.
Kıyı Emniyeti Genel Müdür Yardımcısı Gani Aygün, AA muhabirine yaptığı açıklamada, taşımacılık sektörünün dünya ticareti ile çok yakından ilgili olduğunu belirterek, dünya ticaretinde yaşanan daralmanın taşımacılığı da etkilediğini ifade etti. Boğazlardan en yüksek gemi geçiş rakamının 2007 yılında olduğunu belirten Aygün, küresel ekonomik krizinin başladığı tarihten itibaren sürekli bir küçük küçük azalma olduğunu kaydetti.
Gemi geçiş sayılarının azalmasında gemilerin tonajının artmasının da azda olsa etkisi bulunduğuna işaret eden Aygün, önceden 3-5 gemiyle taşınan yükleri artık büyük tonaja sahip 1 geminin taşıyabildiğini söyledi.
Gemi geçişlerinde yaşanan azalma ya da artıştan daha önemlisinin, gemilerin boğazlardan emniyetli olarak geçmesi olduğunu belirten Aygün, ''Bir geminin emniyeti bozulduğunda boğazı trafiğe kapattığımız zaman dünya ticaretinde sıkıntı oluşturuyor. Bizim bütün gayemiz emniyetli geçişleri sağlayıp, boğazları sürekli kullanılabilir tutmak. 2011 yılında emniyetli geçiş konusunda boğazlarda büyük bir sorun olmadı'' diye konuştu.
Kılavuz kaptan kullanma yüzdesinin genel olarak arttığını belirten Aygün, geçen sene İstanbul Boğazı'ndan geçen gemilerin yüzde 52'sinin kılavuz kaptan aldığını, uğraksız geçenlerde bu oranın yüzde 41 olduğunu söyledi.
Montrö Boğazlar Antlaşmasına göre, İstanbul ve Çanakkale boğazlarında kılavuz kaptan almak ihtiyari olmakla beraber, eskiden takaların seyrettiği İstanbul Boğazı'nda artık 300 metrenin üzerinde süper tankerler seyrediyor. Uluslararası Denizcilik Örgütünün (IMO) A827-19 no'lu kararında İstanbul ve Çanakkale boğazlarında kılavuz kaptan almak adeta zorunluluk seviyesinde şiddetle tavsiye ediliyor.
Kaynak: Deniz Haber