17 Ağustos 1999 (Yalova) ve 23 Ekim 2011 (Van) depremleri, Türkiye’nin afet öncesi ve sonrası yapması gereken birçok şeyin olduğunu gösterdi. Birçok şeyden birisi de lojistik faaliyetlerin daha doğru ve daha etkili yapılmasıdır.
Bu faaliyetlerin daha doğru ve daha etkili yapılması için TZY ve Lojistik Yönetimi Disiplini ve Prensiplerine uygun hareket edilmelidir.
TZY ve lojistiğin amacı; Doğru Kişiye, Doğru Şeyi, Doğru Nicelikte, Doğru Nitelikte Doğru Zamanda, Doğru Yerde ve Doğru Maliyetle sunabilmektir. Afet zamanların da ise bu doğrular; Doğru Kişiye, Doğru Şeyi, Doğru Nicelikte, Doğru Nitelikte, Doğru Zamanda ve Doğru Yer olarak düşünülmelidir. Afet sonrası yardımlar; insanların, normal hayata dönmeleri ve yaşadıkları acıların azaltılması için çok önemli olup bu yardımlar; yukarıdaki doğrularla birlikte ama maliyet düşünülmeden sunulmalıdır.
TZY ve Lojistik Yönetimi Kapsamında yapılabileceklere yönelik önerilerim aşağıdadır.
1- AFAD (Afet ve Acil Durum Başkanlığı) bünyesinde, Afet Lojistik Daire Başkanlığı (AFDB) kurulmalıdır. (Mevcut durumda; ulusal seviyede lojistik hizmetler, AFAD bünyesindeki Yönetim Hizmetleri Dairesi Başkanlığı tarafından yapılmakta ve yaptırılmaktadır. Diğer görevleri ise İK politikası ve performans ölçütlerini belirlemek; personelinin özlük işlemlerini ve eğitim çalışmalarını yürütmek; idari ve mali işleri yürütmek, Afet ve acil duruma ilişkin kaynakları yönetmek; yerel yönetimler, diğer kamu kurumları ve STK’lara destek sağlamak; yayınları ve bilimsel çalışmaları derlemek, tasnif etmek, kütüphane hizmeti vermek gibi çok farklı işleri içermektedir.). AFDB;
• Afetlerde yaşanan lojistik ile ilgili sorunları incelemeli ve Ulusal Deprem Stratejisi ve Eylem Planı’nın bir parçası olacak şekilde Afet Lojistik Hareket Planı’nı hazırlamalıdır.
• Senede en az bir kere olmak üzere Türkiye’yi kapsayacak şekilde afet lojistiği tatbikatları yapmalı ve yönetmelidir.
• Yardımların temini ve akışı ile ilgili faaliyetleri sınırsız yetki ile yönetmelidir.
• Lojistik alt yapıyı oluşturmalı ve özel sektör dahil mevcut alt yapıyı kullanmaya sınırsız yetkili olmalıdır.
• Kurumlar arası iletişimi ve koordinasyonu sınırsız yetki ile yönetmelidir.
• Dağıtıma destek vermek için halkın eğitilmesini sağlamalı ve okullarda ve mahallelerde lojistik operasyonları (paketleme, tasnif vs) öğretilmelidir.
• AFDB, lojistik akademisyenleri ve lojistik SKT’ler ile desteklenmelidir.
2- 1 ve 2’inci derece deprem bölgesi illere, etkilenmesi muhtemel kişiye 1 hafta yetecek gerekli malzemeleri stoklayabilecek A Klas Afet Depoları (soğuk hava dahil) yapılmalıdır.
• Bu depolar; donanım, insan kaynağı, yazılım ve teknolojilere sahip olmalıdır.
• CoG (Center of Gravity) çalışması ile en uygun 4 veya 5’inci derece deprem bölgelerine yapılacak diğer A Klas Afet depoları ile afet bölgesi beslemelidir.
• Yardımlar (ilk hafta), sadece afetin olduğu ildeki depodan ve daha sonra da en yakın iki ildeki depodan gitmelidir.
• Afet bölgesine; herkesin, her türlü yardımı göndermesi engellenmelidir. Bunun nasıl kargaşaya yol açtığı görülmüştür. Yardımlar; belli yerde toplanmalı, tasnif edilmeli ve gönderilmelidir.
• Temel ihtiyaç malzemelerinin üreticileri, afet depolarını düzenli beslemeli ve malzemelerin son kullanım tarihleri iyi yönetilmelidir. Bu firmalar, vergi indirimi ile desteklenebilir mi?
• Kızılay’ın yemek istasyonları kurulana kadar sıcak yemek için Türk Ordusu’nda da kullanan su ile ısınan yemekler kullanılabilir.
3- Özel amaçlı taşıma araçları kullanılmalıdır. Örneğin; her yere inip kalkabilen ve taşıma kapasitesi yüksek helikopterler ve İstanbul’daki Boğaz köprülerin yıkılması durumunda kullanılmak üzere hızlı ve büyük feribotlar temin edilmelidir.
4- Tam zamanlı bilgi akışı İçin A.B.D’deki Federal Emergency Management Agency (FEMA) tarafından kullanılan “National Donations Management Network” benzeri “İhtiyaç İletişim Portali” kurulmalıdır. Ayrıca; ihtiyaçların tam zamanlı ve kısa sürede sisteme girilmesi için PDA kullanılmalıdır.
5- Lojistik faaliyetler, lojistik sektörü tarafından yapılmalı veya lojistik firmalarından destek alınmalıdır.
• Lojistik firmaları, tasnif, paketleme, yükleme, boşaltma, depo yönetimi, nakliye planlama,dağıtım organizasyonu gibi işleri daha fazla verimli ve etkili yapabilir.
• Lojistik firmaları kaynaklarını (depo m2, donanım, araç, insan) ayırmalı ve bazı kaynaklar (insan, araç vs), afet bölgesine transfer edilmelidir. Bu firmalar, vergi indirimi ile desteklenebilir mi?
• Lojistik firmaları, kendileri (depo, araç, yazılım sistemi güvenliği, insan kaynağı) ile afetlere hazır olmalı ve Acil Afet Timi oluşturmalıdır.
• Lojistik firmaları, “American Logistics Aid Network” benzeri, bir organizasyon oluşturabilir. http://www.alanaid.org/index.php
6- Ayrıca; Ambalaj firmaları, hazır olmalı, ters lojistik (atık ve moloz, hasta nakli vs) iyi yönetilmeli, soğuk zincir iyi yönetilmeli (ilaç, aşı, ceset vs) ve sağlık personeli ve materyalin lojistiği iyi yönetilmelidir.
Maliyeti düşünmeden bütün doğruları yapalım.
Son Söz; “Felaket, başa gelmeden evvel önleyici ve koruyucu tedbirleri düşünmek lazımdır. Geldikten sonra dövünmenin yararı yoktur.” M.Kemal ATATÜRK
Oruç Kaya