"Hayat Boyu Öğrenme Programı"nın bünyesinde dört adet sektörel alt program (Comenius, Erasmus, Leonardo da Vinci, Grundtvig) ve bunlara ek olarak Ortak Konulu Program ve Jean Monnet programı bulunmaktadır.
Türkiye lojistik ve taşımacılık sektörünün en önemli sorunu, konusunda eğitim almış yeterli sayıda eleman olmayışının yanında, halen çalışanların da gelişen ve değişen yeni bilgileri ve teknolojileri öğrenmeye erişmedeki zorluklarıdır.
İş yaşamında görüyoruz ki, çalışanların önemli bir bölümü, hangi örgün veya yaygın eğitimi bitirirse bitirsin, hala o bitirdiği bilgi ile iş yaşamına devam etmektedir. Çeşitli nedenlerle de kendilerini güncelleştirecek eğitimlere katılmakta zorlanmaktadırlar.
Hep biliyoruz ki; "Güncellenmemiş bilgi, geçersiz bilgidir"
Dünyada son yıllarda ortaya çıkan bir kavram da bu boşluğu gören ve neredeyse beşikten mezara kadar eğitim anlayışı gündeme alan "hayat boyu öğrenme" kavramıdır.
Hayat boyu öğrenme, "Kişisel, toplumsal, sosyal ve/veya istihdama yönelik bir perspektif ile bilgilerin, becerilerin ve yetkinliklerin geliştirilmesi amacıyla hayat boyunca gerçekleştirilen tüm öğrenme faaliyetleri" olarak tanımlanmaktadır.
Hayat boyu öğrenme örgün eğitim, yaygın eğitim ve informal eğitimi kapsamaktadır. Yaş, sosyoekonomik statü ya da eğitim seviyesi bakımından herhangi bir kısıtlaması yoktur. Öğrenme sadece okullarda değil, hayatın diğer alanlarında da, örneğin, çalışma sırasında ya da toplumsal ve siyasal, kültürel ve dinlenmeye dönük hayatta da gerçekleştiği için hayat boyu öğrenme hayat boyudur ve hayatın her alanına yayılmıştır.
Avrupa Konseyi 2000 yılında Lizbon Stratejisi'ni başlattığında somut eğitim politikaları biçiminde ilk kez uygulamaya geçmiştir. Aynı yıl, Avrupa Komisyonu; Avrupa geneli bir danışmanın temelini oluşturan "Hayat Boyu Öğrenme" hakkındaki bildirgeyi yayınlamıştır.
Bu bildirgeye uygun olarak da projeler geliştirmektedir. Türkiye'de yaşayanlar yaş ve eğitim düzeyi ne olursa olsun bu projelerden yararlanmalı Türkiye'nin ilgili kurumları da kendilerine ait "hayat boyu öğrenim" projelerini kolay erişilebilir bir şekilde hayata geçirmelidir.
Avrupa Birliği'nin (AB) hazırladığı "hayat boyu öğrenim" programına baktığımızda, "Hayatboyu Öğrenme Programı"nın 2007-2013 döneminde uygulanmak üzere, hayat boyu öğrenme marifetiyle sosyal uyuma ve sürdürülebilir ekonomik kalkınmaya sahip ileri bir bilgi toplumu haline getirmeye katkı sağlamak için oluşturulduğunu görürüz.
"Hayat Boyu Öğrenme Programı"nın bünyesinde dört adet sektörel alt program (Comenius, Erasmus, Leonardo da Vinci, Grundtvig) ve bunlara ek olarak Ortak Konulu Program ve Jean Monnet programı bulunmaktadır.
1. Comenius Programı: Birlik hedeflerine ulaşabilmek için öğrenciler ve eğitim personeli arasında Avrupa kültür ve dil çeşitliliği ile değerleri hakkında bilgi ve anlayış oluşturmayı, öğrencilerin kişisel gelişimleri için gerekli olan temel becerileri edinmelerini amaçlar. Bu hedefler, "Okul Eğitimi" alanında Avrupa ülkeleriyle işbirliği yoluyla eğitimde kalitenin artırılması ve kültürel diyalogu sağlayarak dil öğreniminin teşvik edilmesini kapsar. Bu doğrultuda, Avrupa ülkelerinde eğitimle ilgili kurumlar arası işbirliğini sağlamaya çalışır. Comenius programının hedef kitlesi okul öncesi, ilk ve orta öğretim kuruluşları ile eğitim fakülteleridir.
2. Erasmus Programı: Avrupalı yükseköğretim kurumlarının birbirleri ile işbirliği yapmalarını teşvik etmeye yönelik bir programdır. Yükseköğretim kurumlarının birbirleri ile ortak projeler üretip hayata geçirmeleri; kısa süreli öğrenci ve personel değişimi yapabilmeleri için karşılıksız mali destek sağlamaktadır. Bunun yanı sıra, yükseköğretim sistemini iş dünyasının gereksinimlerine uygun olarak geliştirmek ve üniversite mezunlarının iş dünyasında istihdam edilebilirliğini artırmak amacıyla, yükseköğretim kurumları ile iş çevreleri arasındaki ilişkilerin ve işbirliğinin arttırılmasını da teşvik etmektedir. Yükseköğretim kurumlarının Erasmus sistemine girip, öğrenci ve personel değişimi yapabilmeleri için öncelikle Avrupa Komisyonu tarafından verilen bir Erasmus Üniversite Beyannamesi (Erasmus University Charter) almaya hak kazanmaları gerekmektedir.
3. Leonardo da Vinci Programı: AB'ye üye ve aday ülkelerin mesleki eğitime yönelik politikalarını desteklemek ve geliştirmek için yürütülen bir programdır. Bu program; ülkelerarası işbirliğinin geliştirilmesi yoluyla mesleki eğitim sistemleri ile uygulamalarında kalitenin geliştirilmesini, yeniliklerin teşvik edilmesini ve mesleki eğitimde Avrupa boyutunun güçlendirilmesini amaçlamaktadır. Program kapsamında, tüm özel sektör ve kamu kuruluşları ile mesleki eğitim kurumları arasında gerçekleştirilen öğrenci ve çalışan hareketliliği ile tüm mesleklerde yurt dışında farklı ülkelerde yapılan uygulamaların ülkeler arasında değişimini sağlanmaktadır. Leonardo da Vinci Programı bünyesinde, temel düzeyde mesleki eğitim almakta olan öğrenciler ile işsizler de dahil olmak üzere işgücü dünyasındaki kişiler ve mesleki eğitimden sorumlu kişilerin katıldığı ülkelerarası staj ve çalışma ziyareti olarak adlandırılabilecek hareketlilik projeleri bulunmaktadır. Programın hedef kitlesi tüzel kişilik sahibi tüm resmi ve özel kurum ve kuruluşlar, eğitim kurumları ile KOBİ, STK ve yerel idarelerdir.
4. Grundtvig Programı: Bilginin sürekli yenilenmesi neticesinde oluşan gereksinimleri karşılamak ve yetişkin kişilere yaşamları boyunca, bilgi ve niteliklerini geliştirmek için imkanlar sunarak istihdam olanaklarını artırmak ve toplumda meydana gelen değişikliklere uyum sağlamalarını sağlamayı amaçlar. Grundtvig, mesleki eğitim dışında kalan her çeşit yetişkin ve yaygın eğitim üzerine odaklanır. Yaygın eğitim içindeki öğrenici, öğretmen, eğitmen ve diğer personelle yetişkin eğitim alanındaki eğitim kurumları ve bu tür eğitim fırsatları sunan kuruluşları hedefler. Yaygın eğitim kurumları başta olmak üzere sivil toplum kuruluşları, araştırma merkezleri, danışmanlık ve bilgi/iletişim kuruluşları ile özel kuruluşlar, yüksek öğrenim kurumları, ülkeler arası ortaklıklar, Avrupa projeleri ve ağlar kurarak birlikte çalışabilir, uluslararası hareketlilik faaliyetlerinde bulunabilirler.
5. Ortak Konulu Program: Genel olarak iki veya daha fazla alt programın faaliyetlerini kapsayan alanlarda Avrupa işbirliğini ve üye devletlerin eğitim sistemlerinin kalitesini ve tanınmasını destekleyen bir programdır. Program altında bulunan iki önemli faaliyetten birisi olan çalışma ziyaretlerinin amacı, katılımcı ülkeler için ortak fayda alanlarından karar vericiler ve eğitim uzmanları arasında özellikle okul öncesi, ilk, orta ve mesleki eğitim alanlarında bilgi ve deneyim alışverişini kolaylaştırmaktır. Diğer önemli faaliyet olan Euroguidance (Avrupa Rehberlik Merkezleri Ağı) ise eğitim-öğrenim, iş, meslek ve rehberlik konularında bilgi sağlanarak ilgili ülkelerde Avrupa boyutu desteklenmekte ve Avrupa genelinde dolaşımın en etkin şekilde gerçekleşmesine zemin hazırlanmaktadır.
6. Jean Monnet Programı: Aslında merkezi bir faaliyet olmasına rağmen "Hayat Boyu Öğrenme Programı" bünyesinde yer almakta, Avrupa bütünleşmesi çalışmaları alanında öğretim, araştırma ve düşünsel aktiviteleri teşvik etmek, Avrupa perspektifinde eğitim ve alıştırmalar ve Avrupa bütünleşmesi konularına odaklanmış kurum ve kuruluşların varlığını desteklemektir. Bu program kapsamında tek taraflı ve çok taraflı projeler desteklenmektedir. Bu destek, üniversitelerde Jean Monnet Kürsülerinin kurulması, Avrupa bütünleşmesi alanında eğitim modüllerinin oluşturulması ya da araştırma faaliyetlerinin desteklenmesi şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Öte yandan yine aynı adla tanınan Jean Monnet Burs programı ile karıştırılmamalıdır. Söz konusu program "Hayat Boyu Öğrenme Programı" bünyesinde yer almayıp, AB'nin ayrı ve bağımsız bir programıdır.
Yukarıda da belirtildiği üzere, "Hayat Boyu Öğrenme Programı"ndan öğrenciler (yetişkinler dâhil), eğiticiler, iş piyasası kapsamındaki kişiler, eğitim veren kurum ve kuruluşlar, politika oluşturucular, işletmeler, sosyal taraflar, rehberlik hizmeti verenler, dernekler, araştırma kurumları, kar amacı gütmeyen kurumlar, STK'lar faydalanabilmektedir.
Eğitim ve gençlik konularında sunulan etkinliklerle ülkelerin bilgi ve refah toplumuna ulaşmasına ve bireyin ve kuruluşların eğitim seviyelerinin artırılması yolu ile sosyal kalkınmaya ve aktif vatandaşlığa önemli katkılar sağlanmaktadır.
Öte yandan da, projeler yoluyla toplumun sosyal, kültürel, ekonomik ve fiziksel olarak nispeten merkezden uzak kısmında bulunan ve dezavantajlı olarak tanımlanan sosyal grupların topluma kazandırılması mümkün olmaktadır.
Ayrıca, mesleki eğitimde kalitenin artırılması suretiyle, kalifiye eleman problemine de çözüm üretilmektedir.
AB'nin bu projelerinden Türkiye'nin ilgili kamu ve özel kurumlarının yararlanması gerektiğine inanıyoruz.
Gelişmenin ve dünya ile rekabet edilebilirliğin yolunun, tüm sektörlerde çalışanların hayat boyu öğrenimi ile mümkün olabileceğini düşünüyoruz.
Yaşar Rota/Transport