1. Kısaca e-lojistik nedir?
E-lojistik adından da anlaşılacağı gibi elektronik tabanlı lojistiktir. Bir başka ifadeyle; lojistik süreçlerin gerçekleştirilmesinde internet teknolojilerinin temel alındığı sistemlerin kullanılmasıdır. E-lojistikte faaliyetler bilişim teknolojileri ile desteklenmektedir. Bu nedenle; e-lojistik bünyesinde, geleneksel lojistiğe kıyasla daha fazla bilgi ve hizmet barındırmaktadır.
2. Son yıllarda e-lojistik neden önem kazanıyor?
Lojistik, ürün ve hizmetlerin başlangıç noktasından tüketildiği noktaya kadar olan hareketinin planlanması, uygulanması ve kontrol edilmesidir. Bu tanıma ek olarak bilgi de iş sürecinin içinde yer almaktadır. Müşterilerin beklentileri, lojistik işletmelerinin kendilerine ürünü ya da hizmeti ulaştırırken onunla ilgili bilgiyi de ulaştırmasıdır. Günümüzde bilgi anlamında internet, gerek bireylere gerekse kurumlara dünyanın dört bir yanına sınırsız erişim olanağı sunmaktadır. Bu gelişmeye paralel olarak e-ticaret başta özel sektörde olmak üzere hızla büyümektedir. Lojistik firmaları e-ticaret faaliyetlerinde önemli bir noktada bulunuyor. Öyle ki lojistik işletmeleri, e-ticaret uygulamalarında müşterilerin yüz yüze tanıştığı tek unsurdur. Bunun yanında e-ticaret yapan işletmelerin temsil görevini yine lojistik firmaları taşımaktadır. Yani lojistik olmazsa e-ticaret kendini gerçekleştiremez diyebiliriz. Diğer taraftan lojistik firmaları da bu yeni trende ayak uydurmak zorundadır. Çünkü teknolojik gelişmeleri takip ederek ve işletme faaliyetlerinde teknolojik uygulamalara yer vererek rakiplerinden bir adım önde olabilirler. Bu noktada lojistik firmaları için e-lojistik gündeme gelmektedir. Hızlı büyüyen bu sektörde lojistik firmaları doğru ürünün, doğru yerde, doğru zamanda ve doğru miktarda bulunmasını e-lojistik ile sağlayabilir. Önümüzdeki yıllarda e-lojistik konusunda yatırım yapan lojistik firmaları tercih edilir durumda olacak ve firmaların araç yerine teknolojik yatırımlara odaklanması beklenecektir.
3. E-lojistik iş sürecinde hangi faaliyetler yer alır?
E-lojistik faaliyetlerini; satın alma, talep tahmini, stok planlama ve tahmini, sipariş süreci, depolama, ambalajlama, yükleme, taşıma, müşteri hizmetleri ve geri dönüşüm olarak sıralayabiliriz. E-lojistik faaliyetleri geleneksel lojistik faaliyetlerinden farklı değildir ancak daha önceden bahsettiğimiz gibi bu faaliyetler daha çok bilişim teknolojileri ile desteklenmektedir.
• Ürünlerin alınıp otomatik olarak paketlenmesi, etiketlenmesi, elleçlenmesi,
• Gümrük işlemlerinde ve sevkiyat planlamada internet tabanlı sistemlerden yararlanılması,
• Araçların uydu sistemleri ile takibi,
• Depo işlemlerinde otomasyon sistemlerinin kullanılması, e-lojistik sürecinde müşterilere verilen hizmetlere örnek verilebilir.
E-lojistikle daha hız ve planlılık kazandırıyor
4. E-lojistiği geleneksel lojistikten ayıran başlıca unsurlar neler olabilir?
• E-lojistik; bilişim sistemleri ile desteklenen, iş ortaklarının ve müşterilerin dahil olduğu entegre bir yapıya sahiptir. Örneğin; tedarikçiler ve müşteriler birbirlerinin stoğunu görebilir ve ihtiyaçlarını önceden tahmin edebilir. Ayrıca, lojistik süreçler içerisinde yer alan her üye ilgili teknolojik altyapı sayesinde faaliyetler üzerinde daha çok kontrol olanağına sahip olur. Geleneksel lojistikte ise araç park yeri, depo v.b. gibi fiziksel unsurlar söz konusudur ve işin yapılması esastır.
• Geleneksel lojistikte işler manuel yapılırken, e-lojistikte ise her iş bilişim sistemleri üzerinden yapılır ve eş zamanlı olarak izlenebilir.
• Bir diğer fark ise geleneksel lojistikte birim haline getirilmiş yükler, büyük hacimli araçlarla taşınırken, e-lojistikte ise küçük paketler, küçük araçlarla taşınmaktadır. Ayrıca, e-lojistikte sipariş sayısı geleneksel lojistiğe göre daha fazladır. Bu nedenle e-lojistikte faaliyetlerin daha hızlı ve planlı gerçekleşmesi önem kazanmaktadır.
5. Lojistik yönetiminde bilişim teknolojilerinin kullanılması işletmelere ve müşterilere ne gibi faydalar sağlar?
• İşletme faaliyetlerinin düşük maliyet ve az hata ile daha hızlı ve verimli bir biçimde yapılmasına olanak sağlar.
• Müşterilerin çok geniş pazarlarda, daha çok sayıda ürün ve hizmetler hakkında bilgi sahibi olmalarına yardımcı olur.
• İşletmeler, müşterilerinin ihtiyaçlarını daha etkin izleyebilir ve karşılıklı etkileşim artar.
• Yer ve zaman faydası sağlar.
• İşletme içi ve dışı iletişim daha kolay gerçekleşir.
• İşletmenin hizmet çeşitliliğini artırır.
6. Lojistik faaliyetlerde hangi bilişim teknolojileri kullanılmaktadır?
Lojistik faaliyetlerde kullanılmakta olan bilişim teknolojileri ve yazılımlar çok çeşitlidir. Özet olarak belirtmek gerekirse bu sistemler;
• EDI (Elektronik Veri Değişimi),
• Intranet (İşletme ve Çalışanlarla İlişkiler)
• Extranet (İşletme, Tedarik ve Dağıtım Sistem İlişkileri)
• Internet (İşletme ve Müşteri İlişkileri)
• Depo Yönetim Sistemi (WMS)
• Otomatik Tanımlama/ Veri Toplama Sistemleri (Barkod, RFID)
• Araç Takip Sistemleri (GPRS, Coğrafi Bilgi Sistemleri)
• Kurumsal Kaynak Planlama (ERP)
• Müşteri İlişkileri Yönetimi (CRM)
• Sipariş Yönetim Sistemleri v.b. olarak sıralanabilir.
RFID ve barkod sistemleriyle her hareket kontrol altında!
7. Lojistik faaliyetlerde kullanılan barkod ve RFID sistemleri hakkında bilgi verir misiniz?
Her iki yöntemin kullanıldığı sistemler otomatik tanımlama/veri toplama sistemleri olarak adlandırılır. Barkod, bu sistemlerin temel taşıdır. Barkod; ürünle ilgili bilgilerin okuyucular ya da el terminalleri aracılığıyla otomatik olarak ve hatasız bir biçimde başka bir ortama aktarılması için kullanılan bir yöntemdir. Günlük hayatımızda barkod sistemiyle sıkça karşılaşmaktayız. Barkod teknolojisi başta perakende sektörü olmak üzere birçok alanda kullanılmaktadır. Barkod teknolojisi ürünlerin etiketlenmesi ve otomatik tanımlanmasında yaygın olarak tercih edilmesine rağmen insan gücü olmadan kullanılması mümkün değildir. RFID sistemi barkodun bu kısıtını ortadan kaldırmaktadır. RFID sistemi radyo dalgalarını kullanarak ürünlerin birim bazında tanımlanmasını gerçekleştirir.
Lojistik faaliyetler içerisinde barkod ve RFID teknolojilerinin kullanılması depo takibi ve sayımlarını çok kolay ve hızlı bir şekilde yapılmasına olanak sağlamaktadır. Bu sistemler kullanılarak bir ürüne ait tüm hareketler izlenebilmektedir. Bunun yanında; insan faktöründen kaynaklanan hatalar ortadan kaldırır, ürünle ilgili bilgiler hızlı ve doğru bir şekilde toplanabilir. Doğruluğun ve hızın artması, beraberinde işçilik maliyetlerini düşürerek sistemi daha ekonomik bir duruma getirir. Önümüzdeki yıllarda RFID sisteminin yatırım maliyetlerinin yüksek olmasına rağmen barkod sisteminin yerini alması beklenmektedir. Ayrıca zamanla iş süreçlerinde ortak standartların oluşturulması bu beklenen durumu daha da kolaylaştırabilir.
8. E-lojistik uygulamalarında firmaların karşılaştığı zorluklar nelerdir?
• Lojistik faaliyetlerin elektronik ortama taşınması, internet kullanımının ve alt yapının henüz tam gelişememesinden doğan sorunlar,
• E-lojistikte belli standartların ve yasal düzenlemelerin olmayışı,
• Yatırım ve iletişim maliyetlerinin yüksek olması,
• Yeterli nitelikte bilgi işlem destek elemanlarının bulunmaması olarak ifade edilebilir.
9. Lojistik sektöründe e-öğrenmenin öneminden söz eder misiniz?
Lojistik, ülkemizde hızla gelişen ve geleceği parlak olan bir sektördür. Lojistik sektöründe işlerin zamanında, hızlı ve planlı yapılması da ayrı bir önem taşımaktadır. Bir diğer önemli hususta, lojistik faaliyetlerini ilgilendiren gümrük ve dış ticaret mevzuatındaki değişikliklerin, ulusal yada ülkeler arası operasyon süreçlerindeki yeniliklerin takip edilmesidir. Dinamik olan bu sektörde çalışanlar sürekli olarak meslek bilgilerini güncel tutmalı, yeni gelişmelerden haberdar olmalıdır. Ayrıca lojistik işletmelerindeki insan kaynakları bölümünün, kendi çalışanlarının eğitimi konusunda titiz davranması, yeni projeler üretmesi gereklidir. Bu noktada, çalışanların mesleki ve kişisel gelişimi konusunda bilişim teknolojilerinin kullanılması ile ortaya çıkan e-öğrenme anlayışı beraberinde birçok imkan sunmaktadır. Öncelikle e-öğrenme, mekan ve bina ihtiyacını ortadan kaldırarak, yer ve zaman faydası sağlamaktadır. E-öğrenme, çalışanlara eğitim konusunda çok fazla seçenek sağlamasının yanında işletmeler için maliyet açısından klasik eğitime göre çok daha fazla avantaj sergilemektedir.
Lojistik şirketleri teknolojik yatırımları geri plana atmamalı
10. Lojistik hizmeti veren firmaların rekabet avantajı sağlayabilmesi için gerekli adımlar neler olabilir?
Lojistik sektörü ülkemizde geçtiğimiz yıllara kıyasla hızla gelişti ve gelişmeye devam ediyor. Öncelikle, lojistik kuruluşları teknolojik yatırımların gerekliliğinin farkında olmalıdırlar. Bu alandaki planlarını bir an önce gerçekleştirmeleri rekabet avantajına sahip olabilmeleri için beklenen bir durumdur. Ayrıca, tüm işletme çalışmalarının bir defada kayıt altına alınacağı entegre bir yaklaşımın geliştirilmesi önemlidir. Öyle ki hayata geçirilen bu entegre sistemler, taşıma, depo, müşteri ilişkileri ve diğer işletme faaliyetlerinde kullanılarak, tedarik zinciri üzerindeki tüm üyeler ile yakın ilişkiler kurulmasına yardımcı olur. Bu sayede müşteri ve tedarikçiler ile ortak hareket edilebilir. Tabii ki nitelikli ve tecrübeli insan gücü de lojistik işletmeleri için ayrı bir önem arz etmektedir. Eğitim konusunda ülkemizde birçok üniversitede lojistik bölümleri açıldı ve bu okullarda sektörde çalışan deneyimli insanların da desteğine ve bilgisine başvurularak dersler okutulmaktadır. Böylelikle sektörün beklediği eğitimli çalışan ihtiyacı büyük ölçüde karşılanmaya çalışılmaktadır. Lojistik işletmelerinin tüm bu konulara olan duyarlılıkları ve geleceğe dönük projeler geliştirmeleri sektörün gelişimini sağlayacaktır.
Berna ÇAĞLAR/Uta Lojistik