Ulaştırma Bakanlığı Denetim Personeli'nin büyük bölümünde bilgisayar olduğu dikkate alındığında, uygunsuzluk tespitinde ilgili firmanın yetki belgeli olup olmadığı, taşıt kartı çıkarılıp çıkarılmadığının görülebileceği de dikkate alınarak, amacın her türlü taşımacılık faaliyetinin kontrol altına alınması olduğu göz önünde tutularak, taşıt kartı çıkarılmış olduğu halde taşıtta bulunmamasından dolayı cezanın uygulanmaması gerektiğini değerlendiriyoruz.
4925 Sayılı Karayolu Taşıma Kanunu ve bu kanunla ilgili Karayolu Taşıma Yönetmeliği ile taşımacılık sektöründe faaliyette bulunan tüm işletmelerin yetki belgesi almaları zorunluluğu olduğu ve yetki belgeli işletmelerin de öz mal ve sözleşmeli olarak çalıştırabilecekleri taşıtlar, bunlarla ilgili yapılacak işlemlerin ayrıntılı biçimde hüküm altına alındığı ve uygulandığı malumlarınızdır. Bu yazımızın konusunu, taşıt kartı bulunmayan taşıtlarla ilgili uygulanan para cezaları oluşturacaktır.
4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu'nun 5'inci maddesi; yetki belgesi alma zorunluluğunu ve yetki belgelerinden ayrı olarak taşımalarda kullanılacak taşıtların nitelik ve sayısını gösteren taşıt listesi ve bu listede kayıtlı her taşıt için taşıt kartı alınma zorunluluğu getirmiş, 7'nci maddede de taşımacının, taşıt kartı olmayan taşıtları trafiğe çıkarmamak konusunda gerekli özen ve duyarlılığı göstermesi hususu belirtilmiştir. Karayolu Taşıma Kanunu'nun 26'ncı maddesinde de 5'inci maddede belirtilen yetki belgesi alınmadan taşıma faaliyetinde bulunanlara 2.201 TL, 7'nci maddenin 2'nci fıkrası uyarınca taşıt kartı olmayan taşıtları trafiğe çıkaranlara 550 TL para cezası uygulanacağı hükmü konulmuştur. (Para cezaları 2011 KUGM-1 Genelge ile 2011 için tespit edilen tutarlardır.) 11.06.2009'da yenilenerek yayınlanan, 21.08.2009, 25.12.2009 ve 31.12.2010 tarihlerinde muhtelif değişiklikler yapılan Karayolu Taşıma Yönetmeliği'nin üçüncü kısmında taşıtlarla ilgili hususlar açıklanmakta ve buna göre hangi tür yetki belgesi sahibinin ne tür ve sayıda öz mal ve sözleşmeli taşıt kullanacağı ile diğer detaylar yer almaktadır.
Yönetmeliğin 29'uncu maddesinin 1'inci fıkrasında yetki belgesi sahiplerinin taşıt kartı aslını taşıtta bulundurma zorunluluğu belirtilmiş, 2'nci maddesinde de taşıt kartı düzenlemede hangi bilgilerin yer alacağı yazılmıştır. Karayolu Taşıma Yönetmeliği'nin İkinci Bölüm İdari Para Cezaları başlıklı 75'inci maddesinde de kanun ve yönetmeliğe aykırı davranışlarla ilgili para cezaları ve uyarı cezaları miktarları belirtilmektedir.
Bilindiği üzere Ulaştırma Bakanlığı Kara Ulaştırması Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan ve uygulamaya başlanılan, gelişmiş ve yetki belgesi sahibi işletmelerin her türlü bilgisine çok kısa sürede ulaşılabilen U. NET sistemi ile taşımacılık faaliyetinde bulunan işletmelerle ilgili yetki belgesi bilgileri, taşıt listelerinde kayıtlı taşıtlarla ilgili her türlü bilgi, mesleki yeterlilik belgesi ile ilgili bilgiler v.b pekçok husus hemen öğrenilebilmektedir. Özellikle M türü yetki belgesi sahipleri işletmeler, sıkça kendi işletmeleri adına kayıtlı ve taşıt ruhsatlarında da şirket bilgileri olduğu halde, taşıt kartının henüz alınmamış olması veya Bakanlıkta henüz düzenlenmekte olduğu hallerde, taşıtta bulunmamasından dolayı 2.201 TL para cezasına muhatap olmaktadır.
4925 sayılı Kanun'un 5'inci maddesi yetki belgesi almadan taşımacılık yapacak firmaları belirtmiş olmasına rağmen, Bakanlıkça, yetki belgesi olduğu halde taşıt kartı henüz alınmadığından dolayı, ilgili taşıt için yetki belgesiz taşıma yapılması hükmü ile bunun karşılığı olan 2.201 TL para cezasına maruz kalınmaktadır.
Oysa; para cezası ile karşılaşan işletmenin yetki belgesi bulunmakta, sadece taşıt kartı çıkarılmadığı bilinmekle birlikte, yetki belgesiz taşımacılık yapma konusunda uygulanan para cezası tahakkuk ettirilmektedir. Bu uygunsuzluk için uygulanması gereken para cezasının taşıt kartının taşıtta bulunmamsından dolayı uygulanan 550 TL olması gerekir düşüncesindeyiz. Ulaştırma Bakanlığı Denetim Personeli'nin büyük bölümünde bilgisayar olduğu dikkate alındığında, uygunsuzluk tespitinde ilgili firmanın yetki belgeli olup olmadığı, taşıt kartı çıkarılıp çıkarılmadığının görülebileceği de dikkate alınarak, amacın her türlü taşımacılık faaliyetinin kontrol altına alınması olduğu göz önünde tutularak, taşıt kartı çıkarılmış olduğu halde taşıtta bulunmamasından dolayı cezanın uygulanmaması gerektiğini değerlendiriyoruz. 550 TL para cezası, bu değerlendirmelerimizle sadece yetki belgeli olduğu halde taşıt kartı çıkarılmayan taşıtı, taşıma faaliyetinde kullanan işletmeye tahakkuk ettirilmelidir.
Taşıt kartı bulunmaması, taşıt kartı çıkarılmamış olması, yetki belgesiz taşımacılık faaliyetinde bulunulması hallerinde uygulanacak yaptırımlarla ilgili öneri ve düşüncelerimiz aşağıda yer almaktadır.
- Yetki Belgesiz taşımacılık faaliyetinde bulunanlara 4925 sayılı Kanunun 26'ncı maddesi uyarınca 2.201 TL para cezası,
- Yetki belgesi olan ve taşıt listesinde de gerekli bilgileri mevcut olan, ancak taşıt kartı araçta bulunmayan taşıtlar için, (U NET sisteminden denetçiler tarafından taşıt listesinde kayıtlı olduğu görülmesi hallerinde) para cezası uygulanmaması,
- Yetki belgesine sahip olduğu halde, yetki belgesi sahibi işletmenin tüm bilgilerinin ruhsatında yer aldığı görülen, ancak henüz taşıt kartı çıkarılmamış taşıtlar için 550 TL para cezası, tahakkuk ettirilmesinin yerinde olacağı düşüncesindeyiz.
Kaynak: Transport