Yatırımcıların ‘güvenlik' sorunu nedeniyle yeterince ilgi göstermediği Afganistan pazarında son olarak da vize engeli çıktı. Yaklaşık iki ay önce mevcut vize uygulamasının koşullarını daha da ağırlaştıracak yeni rejimiyle tüm dünya ülkelerine vize kısıtlaması getiren ülke, yatırımcıyı zora soktu.
Uygulamanın özellikle ülkede yatırımı bulanan firmaları olumsuz etkileyeceğine dikkat çeken Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Afganistan İş Konseyi Başkanı Cihan Candemir, "Son uygulama ile Afganistan'da çalıştırmak üzere Türk firmalarının göndereceği elemanlar için ciddi kısıtlamalar oluştu. Bu sıkıntıyı Afganistan Büyükelçisi ile konuştuk. Acil sıkıntılar konusunda yardım alıyoruz. Ancak bu günlerde bir de böyle bir kısıtlamanın konması talihsizlik. Çözüm bekliyoruz" dedi.
Afganistan son uygulama öncesinde de Türkiye'den vize talep ediyordu. Ancak yeni düzenlemenin mevcut vize sistemini ağırlaştıracak ek prosedürlerden oluştuğunu söyleyen Candemir, "Burada karşılaştığımız asıl sorun içinde bulunduğu koşullar nedeniyle Afganistan'da resmi kurumların tam olarak oturmamış olması. Kurumların belirsizliği işimizi daha da zorlaştırıyor" diye konuştu.
2006 sayımına göre 31 milyon nüfusa sahip olan Afganistan'da 15 milyon çalışabilir nüfus bulunuyor. Ağır sanayinin gelişmediği, küçük çapta tekstil, sabun, mobilya, ayakkabı, gübre, çimento, el yapımı halı, doğalgaz, yağ, kömür, bakır işletmelerinin bulunduğu ülke ekonomisi ağırlıklı olarak tarım ve hayvancılığa dayanıyor. Yıllık 5 milyar dolar ithalat gerçekleştiren Afganistan'da ağırlıklı olarak Dubai, Çin, Hindistan ve İran'dan gelen ucuz ürünler rağbet görüyor.
Türkler müteahhitliği takibe aldı
11 Eylül saldırıları sonrasında ABD ve koalisyon güçlerinin Taliban yönetimini devirmesi ile birlikte ‘güvenlik' sorununun giderek arttığı Afganistan, özellikle müteahhitlik sektöründe sunduğu potansiyelle yatırımcının takibinde. Yüksel, Tepe, Yenigün, Metag gibi Türk müteahhitlik firmalarının da iş yaptığı Afgan pazarında daha çok NATO ve güvenlik alanındaki projelere ilgi gösteren Türk müteahhitleri ortalama 2 milyar dolara yakın iş aldı. Ülkede halen 15 milyar doların üzerinde müteahhitlik potansiyeli olduğu tahmin ediliyor. 2008 verilerine göreyse Türkiye, Afganistan pazarına ağırlıklı olarak inşaat malzemesi, temizlik ürünleri ve tarım aletleri olmak üzere yaklaşık 90 milyon dolar civarında ihracat gerçekleştirdi.
Türk-Afgan ticaretinin istenilen seviyede olmadığını, ancak ticaretin gelişmesi için gayret gösterdiklerini anlatan Cihan Candemir, konuya ilişkin şunları söyledi: "Afganistan'da Türk yatırımcılar için güvenlik sorunu sağlandıktan sonra sınırsız yatırım alanı var. Ülkenin, iğneden ipliğe, enerjiden en basit tüketim maddesine kadar her türlü mal ve hizmete ihtiyacı var. Özellikle yerel kaynakları kullanacak sektörler açısından çok daha cazip fırsatlar var. Ancak Türk firmaları da güvenlik nedeniyle bu potansiyeli yeterince kullanamıyor."
İki ülke ticaretinin karşılaştığı sıkıntılara son olarak vize kısıtlamasının eklenmesini talihsizlik olarak değerlendiren Candemir, "Afganistan zaten yeterince varlık gösteremediğimiz bir pazar. Biz bu pazarı büyütelim telaşındayken böyle bir uygulama ile karşılaşmak işimizi iki kat zorlaştıracak. Bu uygulama özellikle işçi vizesi almak isteyen firmaları zorlayacak. Bu uygulama öncesinde yaptığımız başvurular sonucunda gereken vizeyi kolaylıkla alıyorduk, şimdi prosedür çok ağırlaştırıldı. Öncelikli hedefimiz bu sorunun aşılması. Bunun ardından ticari ilişkileri geliştirmek için çalışmalara devam edeceğiz" diye konuştu.
AFGAN PAZARI İÇİN ELİNİZİ ÇABUK TUTUN
Afganistan ile ticaret yapmak isteyen firmalara danışmanlık hizmeti veren Afgan asıllı Türk vatandaşı Abdülgafur Atabey'e göre, Türk firmaları Afgan pazarı konusunda elini çabuk tutmalı. Ülkede ticaretin merkezine Çin, Hindistan gibi ülkelerin oturduğuna dikkat çeken Atabey, Türk işadamlarının bu pazara ilgi göstermesi halinde çok daha büyük işlerin yapılabileceğini söyledi. Atabey, "Türk iş dünyası güvenliği gerekçe göstererek bu pazarı görmezden geliyor. Afganistan pazarına güvenlik sorunu yaşamadan da girmek mümkün. Ülkeye mal gönderen Türk firmalarına ait TIR'lar hiçbir güvenlik sorununun yaşanmadığı Mezar-ı Şerif'ten ülkeye giriş yapıyor. Ayrıca bu bölgede Türkçe konuşabilen Türkmenlerin olması avantaj" dedi. Atabey, Afganistan'a şu anda en çok inşaat malzemesi satışı olduğunu belirtti.
EN BÜYÜK SOĞUK HAVA DEPOSUNU KURDU
Siyasi sıkıntılara rağmen bir yanda yeniden yapılanma sürecini yaşayan Afganistan'da yatırım yapan Türk firmaları da mevcut. Türk mühendislerin kurduğu Panel Sistem firması, Kabil'de 5 milyon dolar yatırımla bir soğuk hava deposu kurdu. Ülkenin en büyük soğuk hava deposunu kurduklarını belirten Genel Müdür Levent Aydın, Afganistan pazarının dikkate alınması gerektiğini vurguladı. Bütün zorluklara rağmen Afganistan pazarının tüm sektörler için gelişmekte olan bir pazar olduğunu belirten Aydın, pazardaki deneyimlerini şöyle anlattı: "Yaklaşık 6 yıldır bu pazarda iş yapıyoruz ve hemen hemen ülkenin her şehrinde çalışmalarımız oldu. Büyük şehirlerde münferit olaylara rastlanmakla beraber genel olarak güvenlik önlemleri alınmış durumda. Ancak problem şehirler arası kara yolu transferlerinde yaşanıyor. Özellikle güney ve batı bölgelerde karayollarında güvenlik sorunları mevcut."
Kaynak: Referans