Sarpa saran Sarp geçişleri Sınır kapısının her iki yakasındaki gümrük idareleri "yolcu işlemi önce yapılır" prensibinden hareketle işlem önceliğini küçük araçlara veriyor. Salt ucuz akaryakıt almak için bu şekilde giriş çıkış yapan "günübirlikçi" araçlarının Rize'den bile yola çıkarak Sarp'a ulaştığı, kamu kuruluşları mensuplarınca da iyi biliniyor.
1980'lere kadar Sarp Kara Sınır Kapısı küçük bir yolcu kapısı hüviyetinde idi. Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'ne (SSCB) girip çıkmak deveye hendek atlatmaktan zordu. Soğuk savaş yılları toplumların birbirine güvenini sarsmış, her insan diğer ülke insanına "casus" gözüyle bakar hale gelmişti. Sarp Sınır Kapısı'ndan giriş çıkış yapan yolcu sayısı yılda 200-300 kişiyi geçmiyordu. Sınır kapısı tesisleri daha çok yanlış anlamalardan kaynaklanan nedenlerle sınır devriyelerinin birbirine ateş açması sonrası, resmi görevlilerin protokol görüşmelerine ev sahipliği yapıyordu.
1992'de Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla birlikte, SSCB diye tanıdığımız kuzey doğu komşumuz yeni bağımsızlığını kazanan Gürcistan Devleti olarak karşımıza çıkmıştı. Gürcistan'ın batı yanlısı politikaları nedeniyle Rusya Federasyonu ile arası bozulunca bir anlamda Gürcistan'ın dışa açılan tek kara sınır kapısı Sarp Sınır Kapısı oldu. Gürcistan toprakları içinde görünen Abhazya Özerk Bölgesi ile merkezi hükümetin arası açık olduğu için Sokhumi Limanı'ndan yararlanılamıyor; Batum Limanı ve Sarp Sınır Kapısı Acara Özerk Bölgesi içinde kaldığından, bu liman ve sınır kapısına da merkezi hükümet yeterince hükmedemiyordu. Gürcistan'ın sorunsuz kullanabildiği tek çıkış limanı Poti, tek havaalanı Tiflis idi. Zaman zaman merkezi hükümet ile Acaristan hükümeti arasında ihtilaf çıksa da Sarp Sınır Kapısı hep açık kaldı ve Gürcistan'ın dünya ekonomisi ile entegrasyonuna büyük katkı sağladı. Bununla birlikte, Sarp Sınır Kapısı'nın yarattığı sınır ticaretinin getirisi sadece Acara Özerk Bölgesi hükümetinin eline geçti. Kısacası, Gürcistan'a geçen her araç, Acara Özerk Bölgesi hükümetinin güçlenmesine katkı sağlıyor. Bu bakımdan, Acara hükümeti çok araç girişinden memnun görülüyor.
Sarp Sınır Kapısı'ndaki artan iş hacmine bağlı olarak Türkiye tarafı kendi sınır kapısını iki yıl önce yeniden inşa etti ve tesisler modern bir görünüme kavuştu. Acara tarafı ise Sarp Kara Sınır Kapısı'nın yeniden inşaatına yakın tarihlerde başladı. İnşaatın başlaması ile birlikte, araç geçişlerinde sorunlar ortaya çıktı. Günde 400 TIR kamyonunun giriş ve çıkış yaptığı kapıdaki işlemlerin yavaşlaması nedeniyle bu sayı 200'lere düştü. Bunun doğal sonucu olarak her iki tarafta da beşer kilometreye varan TIR kuyrukları oluşmaya başladı.
Tabiatıyla, Sarp'ta oluşan TIR kamyonu kuyruklarının tek nedeni inşaat değil. "Günübirlikçi" diye isimlendirilen kişilerin araç trafiği de sınır kapısının işlem hacmini artırıyor. Türkiye'de motorin fiyatı 3,- TL Acara bölgesinde 1,5 TL olunca yüzde yüze varan bu fiyat farkından yararlanmak isteyen servis şoförü sabahleyin önce Acara Bölgesi'ne çıkış yaparak depoyu doldurarak Türkiye'ye dönüyor. Böylece, 100 litre motorini deposuna dolduran minibüs şoförü yaklaşık 150 TL kâra geçerek ve belki de günlük kazancından daha fazlasını bu şekilde temin ediyor. Sınır kapısının her iki yakasındaki gümrük idareleri de "yolcu işlemi önce yapılır" prensibinden hareketle işlem önceliğini küçük araçlara veriyor. Salt ucuz akaryakıt almak için bu şekilde giriş çıkış yapan "günübirlikçi" araçlarının Rize'den bile yola çıkarak Sarp'a ulaştığı, kamu kuruluşları mensuplarınca da iyi biliniyor.
Artvin Valisi Mustafa Yemlihalıoğlu, yaptığı açıklamada, son zamanlarda sınır kapısında TIR'ların geçişlerinde bazı sıkıntılar yaşandığını anımsatıyor ve ''durumu geçen hafta Acara Özerk Cumhuriyeti Başbakanı'na ilettim. Kendileri 'bir komisyon toplayalım yapılması gerekenleri hemen yapalım' dediler. Kapımızdan karşıya 24 saatte yaklaşık 400 TIR geçiyor. Sorunu çözmek için Gürcü tarafından Türkiye'ye boş TIR gönderilmeyecek. Boş TIR'ları gece geçireceğiz'' diyerek, turizm sezonun açıldığını, küçük araçlarla yolcu otobüslerinin geçişlerinde sorun yaşanmaması için görüşmeler yaptıklarını kaydediyor.
Vali'nin bu açıklamasından da anlaşılacağı gibi, kamu erki sınır geçişlerinde önceliği küçük araçlara vermiş durumda... Kimse ortaya çıkıp, "kardeşim Gürcistan'a giden TIR kamyonu Türk ihracat ürünlerini taşıyor. Gerek ihracattan gerekse taşımacılıktan Türkiye'ye gelecek döviz mi önemli yoksa ucuz akaryakıt almak için günübirlik Gürcistan'a geçen küçük araçların çıkışı mı önemli" diye sormuyor. Kimse "boş TIR işsiz TIR mı demek? Yurda boş giriş yapan TIR kamyonuna yüklenecek ihraç ürünlerimiz depolarda beklemiyor mu? TIR kamyonlarına gösterilen bu negatif ayrımcılığın nedeni ne" diye yakınmıyor. Sorunun çözümü için "Muratlı'ya ikinci sınır kapısı" önerisi bir ham hayalden ibaret. Yöreyi tanıyanlar yüklü TIR kamyonlarının zikzaklı, dik ve dağ aşan dar yollardan Gürcistan'a kolay erişilemeyeceğini iyi bilir. Belki de en iyi çözüm, Sarp Sınır Kapısı'nın Kapıkule gibi, yolcu ve TIR olarak iki ayrı müdürlük yönetiminde iki ayrı bölüme ayrılmasından geçiyor. Ancak, bunun da kısa vadede gerçekleşebileceğini sanmıyorum.
Görünen o ki, mahalli yöneticilerimiz olaylara ulusal boyuttan bakmadan, sadece yöredeki kişileri memnun etmeye yönelik politikalarından vazgeçmedikçe, Sarp Sınır Kapısı sarp sorunlar üretmeye devam edecek.
Kaynak: Transport