AB’nin üçüncü ülkelerle Serbest Ticaret Anlaşması (STA) imzalaması, Türkiye’nin Gümrük Birliği’yle elde ettiği avantajlarını kaybetmesine neden oluyor. Türk sanayicisinin AB pazarındaki rekabet gücü kırılıyor.
Avrupa Birliği’nin (AB) dış ticaret politikası değişiyor. AB, artık dış ticaretinde yeni nesil Serbest Ticaret Anlaşmaları (STA) imzalamayı tercih ediyor. AB’nin yenilenen dış ticaret stratejisinde çok yönlü ikili STA’lara ağırlık verilirken, özellikle gelişmekte olan ülkeler hedefleniyor.
AB yeni STA’lar imzaladıkça, bu ülkelerin elde ettiği imtiyazlar, Türk sanayicisinin AB pazarındaki rekabet gücünü kırıyor. Ayrıca, Türkiye’nin Gümrük Birliği’yle elde ettiği avantajlarını kaybetmesine de neden oluyor.
AB’nin değişen ticaret politikasında Türkiye’nin konumu ne olacak? AB’nin STA’larına Türkiye’nin de dahil edilmesi niçin önemli? İstanbul Ticaret Odası’nda (İTO) düzenlenen seminerde bu sorulara cevap arandı.
Seminerin açılış konuşmasını yapan İTO Yönetim Kurulu Üyesi İsrafil Kuralay, AB’nin yeni dış ticaret stratejisinde ikili ticaretin geliştirilmesine ağırlık verildiğini söyledi.
KARARLILIK
Kuralay, AB’nin çok sayıda ülkeyle yeni nesil STA’lar imzalamaya hız verdiğini belirterek, “Türkiye de AB’nin STA müzakerelerini yakından takip ediyor ve atması gereken adımları atıyor. Buna rağmen Türkiye, STA uygulamalarında önemli sorunlarla karşılaşabiliyor” dedi. Kuralay, tespit ettiği sorunları şöyle dile getirdi:
* AB’nin üçüncü ülkelerle imzaladığı STA’lara aynı anda taraf olamıyoruz ve müzakere sürecine katılamıyoruz.
* Üçüncü ülkeler, Türkiye ile STA imzalama konusunda isteksiz davranıyor.
* AB’nin üçüncü ülkelerle imzaladığı STA’lara istinaden üçüncü ülkeler, anlaşmaya konu olan ürünlerini Türkiye pazarında serbest dolaştırabiliyor. Türkiye ise söz konusu ülkelerle STA imzalayıncaya kadar bu pazarlarda serbest erişim imkanına sahip olamıyor.
Seminerde, İTO Genel Sekreter Yardımcısı Selçuk Tayfun Ok da yer aldı.
200 STA VAR
AB Türkiye Delegasyonu-Ticaret, Ekonomi ve Tarım Bölümü Başkanı Michele Villani ise, şu an itibariyle 200 civarında STA’nın var olduğunu ve bunun da toplam ticaretin yüzde 36’sına denk geldiğini söyledi.
Villani, AB’nin ithalatında Çin’in birinci sırada yer aldığını hatırlatarak, “ABD ve Rusya, Çin’den sonra geliyor. Türkiye ise 7’nci sırada bulunuyor” dedi.
Villani, AB’nin ticaret politikasında yeni bir yaklaşım benimsendiğini belirterek, artık çok yönlü ikili ticari görüşmelerin hakim olduğunu aktardı. Açık pazarların AB ticaretinin temelini oluşturduğunu kaydeden Villani, AB’de ağırlıklı olarak ikili anlaşmaların kullanıldığını kaydetti.
Villani, AB’nin ticaret anlaşmalarını imzalarken yenilikçi pazarların hedeflendiğini belirterek, kendi çıkarlarının ve değerlerinin korunmasına da ayrıca önem verildiğini dile getirdi. Villani, AB’nin; Latin Amerika, MERCOSUR ülkeleri, Asya, Güney Asya, Afrika, Karayip ve Pasifik ülkeleriyle STA için görüşmeler yürüttüğü bilgisini de verdi.
FEDAİ YILDIRIM
* * *
İlişkiler somut boyuta geçmeli
Dr. Can Fuat Gürlesel, Türkiye ile AB arasındaki ilişkilerin artık somut boyuta taşınması gerektiğini vurgulayarak, AB’nin STA’larına Türkiye’nin de dahil edilmesi konusunda şu önerileri dile getirdi:
* Koruma önlemleri alınmalı
* AT-Türkiye Gümrük Birliği Ortak Komitesi kullanılmalı
* Ortaklık Konseyi kararının 16. maddesindeki ‘karşılıklı yarar’ ilkesi uygulanmalı ve uzlaşmazlık mekanizması çalıştırılmalı
* Tercihli otonom rejimler ve ticaret anlaşmaları danışma mekanizması kurulmalı
* AB’nin üçüncü ülkeler ile STA müzakerelerine Türkiye doğrudan katılmalı
* AB ile Türkiye, üçüncü ülkeler ile aynı anda STA müzakeresi yapabilmeli
* AB’nin STA imzaladığı üçüncü ülkelere bağlayıcı Türkiye şartı getirilmeli
* Türkiye’ye kendi STA’sını imzalayana kadar önlem alma hakkı tanınmalı
* * *
Türkiye, Gümrük Birliği kazanımlarını kaybeder
Türkiye İhracatçılar Meclisi Genel Sekreter Yardımcısı Mustafa Mente, AB’nin üçüncü ülkelerle STA imzalamasının Türkiye’nin Gümrük Birliği Anlaşması ile elde ettiği avantajlarını kaybetmesine neden olabileceğine dikkat çekti. Türkiye’nin bazı ülkelerle anlaşma yapmakta zorluk çekmeye başladığını belirten Mente; otomotiv, beyaz eşya ve gemi sanayinde ciddi sorunlar yaşanabileceği konusunda uyardı. Mente, AB’nin üçüncü ülkelere erişim amacıyla uzun vadeli planlar yaptığını, Türkiye’nin ise bu sürecin dışında tutulduğunu ve bu yüzden hiçbir avantaj elde edemediğini kaydetti. Dış Ticaret Müsteşarlığı AB Genel Müdürlüğü Daire Başkanı Cengiz Gürsel, AB’nin pek çok ülke ile STA imzaladığını hatırlatarak, “Türkiye ile yeni mi yoksa eski tip bir STA mı imzalanacak. Böyle bir ayrıma gelmiş durumdayız” dedi.
* * *
AB’nin müzakeresi süren yeni nesil bölgesel ticaret anlaşması
Ülke/Ülke grubu Bölgesel ticaret anlaşması
Güney Kore STA
Hindistan STA
Orta Amerika STA
ANDEAN ülkeleri STA
MERCOSUR STA
ASEAN STA
EPA STA
Körfez İşbirliği Konseyi STA
Ukrayna STA
EUROMED STA
Libya STA
Irak STA değil
Rusya STA değil
Çin STA değil
Kaynak: TOBB