2023 yılında Türkiye'de 350 milyon vatandaşın havayolunu kullanacağı tahmin ediliyor. Havacılıktaki büyüme nedeniyle kapasite artırmak için harekete geçen Ulaştırma Bakanlığı, 13 yıl içinde İstanbul'a 60 milyon yolcu kapasiteli bir havaalanı daha yapmayı planlıyor.
Türkiye son 7 yılda havacılık sektöründe öyle bir büyüdü ki; içerisinde hayvanların otladığı mera haline gelmiş atıl havaalanlarının tamamında artık uçuşlar yapılıyor. Üstelik bu havaalanları yetmediği için yenileri yapılırken, mevcut havaalanlarının kapasitesi de artırılmaya başladı.
"Her ile bir havaalanı" kampanyası ile bazıları açılan, bazıları yarım kalan havaalanlarına 5 milyar dolarlık yatırım yapıldı. Uçak bilet fiyatlarının yüksek olması nedeniyle yolcu bulamayan havayolu şirketleri, seferlerini kaldırınca, havaalanları boş alanlar haline dönüştü.
Ulaştırma Bakanlığı'nın 2003 yılında başlattığı sektöründeki serbestleşme havadaki rekabeti artırırken, bilet fiyatlarının düşmesini beraberinde getirdi.
REKOR BÜYÜMEYİ KRİZ DE DURDURAMADI
2002 yılında 2 merkezden 25 noktaya gerçekleştirilen iç hat seferleri, bugün 5 havayolu işletmesi tarafından 7 merkezden toplam 45 noktaya yapılıyor. Türkiye'nin, 78 olan dış hat uçuş nokta sayısı ise 130'a çıktı. 7 yılda iç hatlarda 8.5 milyon kişi havayolunu kullanırken 2009 yılında bu sayı 41 milyona yükseldi. Dış hatlarda ise 25 milyon olan yolcu sayısı 44 milyona yükseldi. Toplamda uçakla yolculuk yapan vatandaş sayısı 32.5 milyondan 85 milyona yükselirken, 7 yıllık sürede 8 milyon vatandaş ilk defe uçakla yolculuk yaptı.
Dünya Hava Taşımacıları Birliği Örgütü (IATA) 2003 yılında hazırladığı raporda, "Türkiye'de 2015 yılında havayolunu kullanan yolcu sayısının 55 milyon çıkacağı" tahmininde bulunmuştu ama bu sayı 2 yılda yakalandı.
2009 yılında ekonomik krizin sarstığı dünyada havayolu şirketleri küçülürken Türkiye'de büyümeye devam etti. 2008 yılında 79 milyonun üzerinde olan toplam yolcu sayısı yüzde 7.3 artarak 85 milyonu geçti. İç hatlarda büyüme yüzde 14, dış hatlar yüzde 1.4 oranında gerçekleşirken transit yolcu sayısındaki artış yüzde 28.8'e çıktı. 2008'te toplam 741 bin 765 olan uçak trafiği 2009'da yüzde 5.7 artarak 784 bin 31'e yükseldi. 2009 şirketlerin uçak sayısının artmasına da neden oldu. Türk şirketlerinin uçak sayısı 270'ten 299'a yükseldi.
YENİ HAVAALANLARI YAPILACAK
Tüm bu gelişmeleri dikkate alan Ulaştırma Bakanlığı havacılık sektöründeki büyümenin devam edeceği tahmini ile gelecek yıllar için hazırlığa başladı. 10'uncu Ulaştırma Şurası'nda Cumhuriyetin 100'üncü yılında, yani 2023'te havayolunu kullanan yolcu sayısının 385 milyonu geçmesi bekleniyor. Bunun için yeni havaalanlarına ihtiyaç olacak.
Ulaştırma Bakanlığı Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) ve Demiryolları Limanlar ve Havameydanları İnşaatı (DLH) Genel Müdürlüğü yeni havaalanı yapmak için çalışmalarını sürdürüyor. Fizibilite çalışmaları sonucunda yolcu kapasitesi yüksek olan bölgelere yap-işlet-devret (YİD) modeli ile havaalanı yapmayı planlayan Ulaştırma Bakanlığı, yolcu sayısı az olan bölgelere ise öz kaynak kullanarak havaalanı yapma kararı aldı.
Birdal: 42 havaalanı açık, isteyen uçabilir
Transport dergisinin sorularını cevaplandıran DHMİ Genel Müdürü Orhan Birdal, havaalanlarının bugünkü durumunu ve gelecek 13 yılda yapılacak çalışmalarla ilgili çarpıcı açıklamalar yaptı:
DHMİ Genel Müdürlüğü kaç havaalanının işletmesini yapıyor?
DHMİ 42 havaalanını işletiyor. Gazipaşa ve Zonguldak Çaycuma havalimanlarını kiraladık. İşletmeyi şirketler yapıyor ama tamamen bizim kontrolümüzde. Yani bilfiil 40 havaalanın işletmesini yapıyoruz.
Geçmişte içerisinde hayvanların otladığı, kapalı havaalanları vardı. Bugün kapalı havaalanı var mı?
Kapalı havaalanı sözüne açıklık getirmek gerekiyor. Zamanında havaalanı yapmak üzere küçük bir temel atılmış, sonradan devam ettirilmemiş, o haliyle kalmış boş alanlar var. Bunlar bizim dışımızda, Ulaştırma Bakanlığı'nın inisiyatifinin dışında tamamen yerel yönetimler tarafından başlatılan fakat çeşitli nedenlerle sonrası gelmeyen havaalanları yatırımları. Eksik olan bu yatırımları tamamlamak için belli bir program dahilinde gerekli çalışmalar yapılıyor. Bunun bir örneği Hatay Havaalanı'dır. Hatay Havaalanı 2005 yılına kadar boş bir alandı. Bir kısmı yapılmış çoğu yapılmamış, atıl kalmış, içerisinde hayvanların otladığı mera haline gelmiş bir yerdi. Burada havaalanı inşaatını devam ettirip açtık. 2007'nin sonunda açılan Hatay Havaalanı Türkiye'nin en iyi işleyen havaalanlarından biri haline geldi. Yolcu sayısı itibari ile çok önemli bir yer tutuyor. Bugün bizim işlettiğimiz 42 havaalanın tamamı açık. İstendiği zaman uçuş yapılabiliyor.
UÇAĞA GÖRE PİST DEĞİL PİSTE GÖRE UÇAK
Geçmişteki anlayışla bugünkü anlayış arasındaki fark nedir?
Uçağa göre mi havaalanı, havaalanına göre mi uçak? Ya da piste göre mi uçak, uçağa göre mi pist? Bunu çok iyi belirlemek gerekiyor. Dünyada uygulanan piste göre uçak tipinin seçilmesi. Eğer orada bir pist yapıldıysa kısa veya uzun olduğu için burası kullanılır. 'Kullanılmaz' diye bir şey doğru değil. Kısa piste iniş kalkış yapacak uçaklar var, uzun piste iniş kalkış yapacak uçaklar var. Bu uçaklarla sefer yaparsınız. Türkiye'deki anlayış daha önce elimizde hangi tip uçak varsa onlara göre pist yapmak şeklinde olmuş. Bugün o anlayıştan dönüldü, elimizdeki pistlere hangi tip uçaklar inip kalkılabilecekse, bu uçakların temini daha ön plana çıktı.
İSTANBUL'A 60 MİLYON YOLCU KAPASİTELİ HAVAALANI YAPILACAK
Türkiye'de havacılık sektörü ciddi bir büyüme yaşadı. Gelecekte kapasite sorunu yaşanır mı?
Türkiye'de havacılık çok hızlı bir şekilde büyüdü. Bundan 5-6 yıl öncesini kıyaslamak mümkün değil. Bütün uluslararası otoritelerin tahminlerinin üstünde bir artış oldu. Biz Ulaştırma Bakanlığı olarak bu artışın önünde gitmek için yoğun çaba sarfediyoruz. Şimdiye kadar yaptığımız çalışmalarla bu konuda çok ciddi bir sorun yaşamadık. Yani bu talebi karşılayacak altyapıyı yaptık, yetiştirdik. Hatta talebin önünde gittiğimiz zamanlar oldu. İlerisini de görmemiz lazım. Bu artış hızı devam ettiği sürecek bizim de çalışmaları yapmamız gerekiyor. 10'uncu Ulaştırma Şurası'nda belirlenen 2023 havacılıkla ilgili hedefleri arasında havaalanı sayısını 55'e çıkartmak, Türkiye'de Marmara Bölgesi (İstanbul'a) 60 milyon yolcu kapasiteli bir havaalanı yapmak, 30 milyon kapasiteli iki havaalanı yapmak, 15 milyon yolcu kapasiteli 3 havaalanı yapmak yer alıyor. Bu hedefi koymamızın nedeni biz havayolu yolcu sayısının 2023 yılında 350 milyona çıkarılmasını hedefliyoruz. 2009'u 85 milyon yolcuyla kapattık. Bu hedefe eriştiğimizde yolculara hizmet verebilmek için bu tesisleri yapmamız lazım. İstanbul'a 3'üncü havaalanı da bu anlamda düşündüğümüz bir projedir. İstanbul'a yapılacak havaalanının 60 milyon kapasiteli olmasını hedefliyoruz. Bunların hepsi projelendiriliyor. Bazı bölgelerde yeni havaalanına gerek var mı? Başka şekilde çözüm bulunur mu? Mevcut havaalanlarının kapasitesini artırmak daha verimli olabilir mi? Tüm bunların çalışmaları yapılıyor. Ama beklemeye tahammülümüz yok. İstanbul dünya açısından çok önemli bir hub. İstanbul'dan 2.5-3 saatlik bir uçuşla yaklaşık 1 milyar insana ulaşabiliyorsunuz. Önemli bir bölgede bulunuyor. Dolayısı ile Atatürk Havalimanı'nın kapasitesini olabildiğince artırmak bizim için öncelikli görev. Kısa pisti uzatıyoruz. Pistten çıkma hadiseleri de ortadan kalkmış olacak. Apron ve park alanlarının genişletilmesi için de çalışmalar yapıyoruz.
BÖLGESEL HAVAALANI DÖNEMİ BAŞLIYOR
Yeni havaalanlarından bahsettiniz. Başka hangi bölgelere havaalanı yapılacak?
DHMİ olarak Kütahya-Afyon-Uşak arasında Kütahya'nın Altıntaş İlçesi'nde Zafer Havaalanı'nı Yap-İşlet-Devret modeli ile bu yıl ihale edeceğiz. Yani bölgenin tamamına hizmet edecek bölgesel bir havaalanı olacak. Üç şehre de aynı mesafede olacak. Uluslararası bir havaalanı olacak. Afyon, Kütahya ve Uşak'tan vatandaşlarımız, hem yurt içine hem de yurt dışına bu havaalanında uçabilecekler.
TERMİNALLER BÜYÜYOR
Mevcut havaalanlarına yaptığınız yatırımlar var mı?
Bizim kurum olarak yapmış olduğumuz terminal binaları var. Kars terminal binası başlayacak, Sivas ve Erzincan terminal binası inşaatları devam ediyor. Batman Havaalanı 'Askeri' bir havaalanıydı bizim işletmediğimiz bir havaalanıydı. Ancak yeni tesislerin inşaatları devam ediyor. 2010 yılının ortasında tamamlandıktan sonra orayı da biz işleteceğiz. Sivil-asker müşterek kullanılan bir havaalanı olacak. Tesis inşaatı tamamlandığında sivil bir havaalanı gibi işleteceğiz. Böylece bizim işlettiğimiz havaalanı sayısı 43'e çıkacak. Hatay Havaalanı'na iç ve dış hatlar terminal inşaatı devam ediyor. Kayseri Havaalanı'na iç hatlar terminal binası yapıyoruz. Balıkesir Körfez Havaalanı'nın inşaatı devam ediyor. Pisti kısa olduğu için uzatılması gerekiyordu. Onu da DLH yapıyor. Konvansiyonel bir havaalanı haline gelecek. 2010 yılında uluslararası niteliğe kavuşmuş olacak. Tüm havaalanlarımızda yolcuya ve uçağa hizmet verecek altyapı bakımından ne eksiğimiz varsa bunları gideriyoruz. Bununla da yetinmiyoruz, çoğu yerde terminal binalarını yenileyerek daha modern, Türkiye'nin aydınlık yüzünü dışarıya aksettirecek yeni terminal binaları yaparak yolcumuza daha konforlu hizmet sunmaya çalışıyoruz.
Kaynak: Transport