K1 ve K2 Belgeleri ile ilgili uygulama 30 Nisan'da başlayacak. Hafif ticari araçla yük taşımacılığı yapanları birebir ilgilendiren bu uygulama ile ilgili akıldaki tüm sorulara cevap aradık. Son dönemde kamuoyunda ve basında K Belgesi ile ilgili birçok yorum yapılıyor. K1 ve K2 Belgeleri ile ilgili yönetmeliğin 2010'un ilk günlerinde yürürlüğe girmesi beklenirken Ulaştırma Bakanlığı, uygulamayı 4 ay daha erteledi. Ancak yönetmelikle ilgili doğru bilgiye pek az kişi sahip. Her kafadan bir ses çıkıyor. Ve biz de bu konunun uzmanlarından Ticaret, Ulaştırma, Gümrük, Eğitim, Danışmanlık Ltd. Şti. (TUGEM) Genel Müdürü Mehmet Tanbaş'a sorduk: "Nedir bu K Belgesi Mevzusu?" İşte K Belgesi ile ilgili sorularımıza Mehmet Tanbaş'ın verdiği cevaplar.
Nedir bu K Belgesi mevzusu?
Esasında K Belgesi mevzusu uzun süredir var olan bir konu. Yetki belgelerinin denetimi ile ilgili belirli bir geçiş süreci vardı. O süre doldu. Sürecin en sonunda yapılacak denetimler hafif ticari araçların alması gereken belgelerle ilgiliydi. Şimdi bu sürece girildi.
K Belgesi, K1, K2 ve K3 diye üç ayrı belgeden oluşuyor. Hepsi birbirinden farklı. K1, taşımacının alması gereken belge. K2, taşımacı olmayan ama kendi aracında sadece kendi mallarını taşıyanların alması gereken belge. K3 ise, ev ve büro eşyası taşıyanların alması gereken belge.
Şimdi belge alanlara yüzde 93 indirim yapılması konusu nedir?
Bakanlık hafif ticari araçlarda bir indirim yaptı. Bunu yönetmelik ile birlikte yapmıştı. Eski yönetmelikte de bu indirim vardı, yeni yönetmelikte de bu indirim var. Eskiden yüzde 88'di, sonra yüzde 94'e çıktı ve en son değişiklikle 2010 yılı için bu oran yüzde 93'e indi. Ancak burada ilginç bir durum var. Bakanlık indirim yaptığı belgelerle indirim yapmadığı belgeleri farklılaştırabilmek için indirim yaptığı K1 ve K2 Belgelerine yıldız koydu ve K1* ve K2* Belgelerini ortaya çıkardı: Bu dedi K1 yıldızlı belge, bu da K2 yıldızlı belge.
YILDIZLI YILDIZSIZ BELGE AYRIMI
K1 ve K2 yıldızlı belge nedir? Yıldızlı olmayandan farkı nedir?
Şimdi K1 için ne demiştik. Taşımacının alması gereken belge; Taşımacı olarak bu işi yurtiçinde yapıyorsam K1 belgesi alacağım. Taşımacı eğer uluslararası çalışıyorsa C2 belgesi almalı. Eğer indirimden faydalanıp K1 yıldızlı belge almak istiyorsam burada iki tane şart var. Birinci şart: Bunların hafif ticari araç olmasıdır. İkinci şart ise; sadece şehir içinde taşıma yapabilmeleri. Bakınız taşımacılar için bu iki şart gerekiyor. Sadece şehir içinde ve hafif ticari araçlarla taşıma yapanlar için yüzde 93 indirim var ve onlara bu belgeleri alırken herhangi bir kapasite şartı istenmiyor. Belgenin ismi de K1 yıldızlı belge. (K1*)
Peki K2 yıldızlı belgesi
K2 yıldızlı belge de kendi malını kendi aracı ile taşıyan ve taşıma yaptığı tüm araçların da hafif ticari araç olduğu durumlarda verilen belge. Yani taşımacı ise K1 yıldızlı, kendi malını taşıyorsa K2 yıldızlı almak zorunda.
İndirimli olan belgelere yıldızlı indirimsiz alınacaklar yıldızsız adı ile adlandırılacaklar öyle mi?
K Belgeleri için evet.
Bu uygulama bu bütün hafif ticari araçlar için geçerli mi?
Eşya taşıması için üretilmiş ve tüzel kişilere ait tüm hafif ticari araçlar için evet, ama insan taşıyanlar için K belgesi gerekmiyor. Şehir içinde yolcu taşımacılığı yapanlara İl Trafik Komisyonu'nun verdiği belge gerekiyor.
Bu durum şehir içi servis taşımacılığı yapanları ilgilendirmiyor o zaman?
Şu an şehir içi yolcu taşımacılığı Karayolu Taşıma Yönetmeliği kapsamında değil. Sadece servis taşımacılığı için bir yönetmelik var. Özellikle şehir içi taşımacılık için D4 belgesi alınması gerekiyor. Fakat D4 belgesi bu yılın sonuna kadar alınamayacak, 2011'den itibaren alınmaya başlanacak ve indirimli olacak.
RUHSATA BAKILACAK
'Yük ve eşya taşınır' sloganı ile iş yapan hafif ticari araçların bu belgeleri kesinlikle alması gerekiyor
Aynen. Bunların K1 yıldızlı belge alması gerekiyor. Çünkü başkasının eşyasını taşıyorlar. K2 yıldızlı belge alanlar ise başkasının malını taşıyamaz, taşıma faturası da kesemez. Burada bakılacak şey, ruhsat. Ruhsatta kamyonet yazıyorsa, otomobile benzeyen hafif ticari araçlar dahi kamyonet sınıfına giriyor. Şu an binek araçlar yasanın kapsamı dışında. Binek araçla ticari eşya taşıması yapmak zaten yasaktır.
Peki ruhsatta kamyonet yazıyor ama insan nakli hanesi işaretli ise yani insan taşıyorsa bu araç sahibi de bu belgeyi almalı mı?
İlgilendirmiyor ancak denetleme yapacak yetkililer yönetmeliği bilmez ise ceza yazabilir. Bu durumda da ancak mahkemeye giderek cezanızı iptal ettirebilirsiniz.
Nedir bu belgesiz çalışmanın cezası?
Benim ruhsatta kamyonet yazan bir aracım var ise ve bu araç şirket adına kayıtlı ise aracın yük taşıyıp taşımadığına bakılmaksızın denetleme olacak. Bu bilinmeli. Çünkü yükü o anda taşıyıp taşımadığın çok önemli değil. Taşıt kartını alıp almadığım önemli olacağından dolayı; olan denetimde bana ceza yazılır. Araçta yük olmasa dahi taşıt kartının olmamasının cezası 2010 yılı için 2 bin 44 TL'dir.
BELGE FİYATLARI
30 Nisan'dan önce K1 ve K2 yıldızlı belge alanlar ne kadar ücret ödeyecekler?
K2 belgesinin fiyatı 6 bin 613 TL, Yüzde 93 indirim yapıldığında fiyat 463 TL oluyor. Ayrıca her taşıt için de 64 TL taşıt ücreti ile birlikte K2 belgesi olmak isteyen bir hafif ticari araç sahibi toplam 527 TL ücret ödemektedir. Bu ücretler 30 Nisan'a kadar değil, bu yılsonuna kadar geçerli. K1 belgesinin normaldeki fiyatı ise 13 bin 226 TL. Yüzde 93 indirim yapıldığında bu fiyat 926 TL oluyor. 926 TL K1 yıldızlı belge fiyatı ve bunun yanında 64 TL'de her taşıt için ödenen taşıt ücreti ile birlikte toplam bu yılsonuna kadar ödenecek tutar, 990 TL'dir. Belge ücreti dışında burada araç başına 64 lira ödendiğini unutmayalım.
Sizce 30 Nisan'dan sonra tekrar erteleme olur mu?
Bence artık ertelenme ihtimali yok. Şu an yönetmelik ertelenmedi, sadece denetim ertelendi.
Bu K1 ve K2 belgeleri sizce kaç aracı ilgilendiriyor?
Bakanlık 200 bin firmayı ilgilendirdiğini söyledi. Ama ben tam olarak araç sayısını bilmiyorum. Burada tekrar etmek gerekirse 2010 yılında K1 belgesini almak için 926 TL, K2 belgesi için ise 463 TL ödenecek. Bu belgeleri alan firma her bir araç için ayrıca 64 TL ödeyecek. Bu konu unutulmamalı. Burada bir tane aracın varsa da yetki belgesi ücreti ödüyorsun, bin tane aracın varsa da tek bir yetki belgesi ücreti ödüyorsun. Ancak tüm taşıtlarına alacağın taşıt kartları için araç başına 64 TL ödüyorsun. Örnek vermek gerekirse; taşıt kartı için bir tane aracı olan 64 TL taşıt ücreti öderken, 100 tane aracı olan 6 bin 400 TL ödeyecektir. Ancak yetki belgesi için aynı ücreti ödeyecekler.
400 BİN HAFİF TİCARİ ARAÇ
K1 ve K2 belgesi alması gereken araç sayısı sizce ne kadar?
Aslında ben 200 binden fazla olduğunu tahmin ediyorum. Elimizde net kaynaklar yok ama özellikle K2 yıldızlı belge alması gereken sayının çok fazla olduğunu düşünüyorum. Ben K2 Belgesi alması gerekenlerin 400 bine yakın olabileceğini düşünüyorum. Neden? Çünkü; otomobil almaktansa hafif ticari araç alanların sayısı çok fazla. Hafif ticari araçların otomobillere oranla vergi ve benzeri avantajları var. Birçok ticari araç da otomobil gibi kullanılabiliyor.
Şimdiye kadar yetki belgesi alan firma sayılarına bakıldığında K türü hariç bu zamana kadar 10 bin 941 tane belge alınmış. Bu belgeleri alanlar otobüsçüler, nakliyeciler ve benzerleri. Unutmamak lazım ki, bir firma farklı türlerde olmak üzere birden fazla belge alabiliyor. 15 Ocak 2010 itibarıyla K belgesi ile ilgili rakamlar ise şöyle: K3, 964 adet. K1 belgesi alanların sayısı 171 bin 439 adet, K2'de 166 bin 42 adet. 31 Aralık itibarıyla bu rakam 160 bine çıktı. Çoğu kimse diyor ki, bu olaydan 25 bin araç etkileniyor. Hayır. Bundan milyonlarca araç etkileniyor. Ama bu milyonlarca aracın içindeki 25 bin aracın kiralıkla ilgili problemi de var ve en çok onların sesi çıkıyor.
GÜMRÜKLER HİÇ CEZA KESMEMİŞ
K1'de ve K2'de belge almayan firma sayısı kaçtır?
400 bin rakamını K2 için söyledim. K1'de çok emin değilim ama şimdiye kadar alınan belgeden çok daha fazladır. Özellikle K1* belgesi alması gerekenlerin çoğunun bu belgeyi almadığını düşünüyorum. Çünkü şimdiye kadar hiçbiri ceza yemedi. Ama çoğu SRC Belgelerini aldılar.
Bu kadar çok aracın denetlemesi sizce başarılı olur mu?
4925 sayılı kanuna göre; 2009 yılı içinde verilen cezalar şöyle: Adana 15 milyon 708 bin TL, İstanbul, 15 milyon 330 bin TL, Ankara, 9 milyon 138 bin TL. Toplamda ise 61 milyon 997 bin 330 TL ceza kesilmiş. Örneğin Adana ile İstanbul arasında bir karşılaştırma yaptığınızda Adana'nın az da olsa önde olduğunu görüyorsunuz. İlginç bir rakam bence... K1 ve K2 ile ilgili cezalar 2010 yılında 2 bin 44 TL olacak. Bu denetlemeleri Ulaştırma Bakanlığı'nın bağlı deneticiler yapıyor. Bu cezaları kesen onlar. Emniyet 4 milyon 43 bin TL ceza kesmiş, Jandarma 2 milyon 67 bin TL ceza kesmiş. Durum böyle olunca yani asıl yol üzeri kontrolü yapması gereken Jandarma ve Emniyet Birimlerinin bu yönetmelikle ilgili hiç denetim yapmadığını görüyorsunuz. Bunun iki tane sebebinin olduğunu düşünüyorum. Birincisi, mevzuatı bilmiyorlar. İkincisi ise, henüz tam olarak bir uygulama olmadığı için denetim yapmıyor olabilir. Öte taraftan gümrükler hiç ceza kesmemiş. Burada özellikle yetki belgesi almış ve bu konuda devletin sözünü dinlemiş olanlara olanlar oluyor. Mağdur oluyorlar. Denetim yapılmadıkça da güven azalıyor.
HAFİF TİCARİ ARAÇ KİRALAMA DÖNEMİ BİTTİ Mİ?
Bu yönetmeliğin araç kiralama firmalarına yansıması ne olacak?
Bütün K belgelerindeki önemli şartlardan bir tanesi şu aracınızın kiralık olmaması gerekiyor. Yani taşıtlarınız öz mal olacak. Aracınızın ruhsatında sizin adınızın olması gerekiyor. Hatta finansal kiralama dahi buna dahil değil. Taşıtınızı finansal kiralama ile alsanız dahi bunu K belgenize kaydettiremiyorsunuz. Durum böyle olunca operasyonel kiralama ile filo kuran şirketler zorda kaldı.
Yani hafif ticari aracın kiralaması olmayacak mı?
Bu yönetmelikte her şeyi iki defa düşünmek gerekiyor. Tam olarak öyle değil. Çünkü; kiralama yapılabilen başka belgeler var. Misal L1, M gibi belgeler.
L1 belgesi alan K1 belgesi almasa da oluyor mu?
Evet. L1 belgesi almanın şartlarından biri 100 ton araç kapasitesine sahip olmak. 100 tonun 50 katı araç kiralayabiliyor. Ama tam olarak hafif ticari araçta kiralama dönemi bitti demek yanlış olur. Kiralama büyük ölçüde bitti. Kiralamayı sadece kiralık çalıştırabilen ve genelde de taşımacıların alması gereken belge sahibi firmalar yapabiliyor. Sözün özü: Artık kendi malını taşıyanlar kiralama yapamayacak.
Kaynak: Transport