Rusya ile temmuz ayında başlayan ruble ve TL ile dış ticaret, 5 Türk
bankasının aracılığıyla yapılıyor. Şimdi gündeme, Çin ve İran ile yerli parayla
dış ticaret geldi. Ancak İran ve Çin'de bankaların bürokrasisi durumu zora
sokuyor.
Yaklaşık 1 yıldır
çeşitli pazarlarda gündeme gelen yerli parayla ticaret Rusya'da tuttu. Ancak
bankacılık sistemindeki sıkıntılar nedeniyle görüşmelerin sürdüğü İran ve
Çin'le yerli parayla ticaret zor görünüyor. Kriz sonrasında dolar karşısında
değer yitiren rublenin devalüe edilmesinin etkisiyle Rusya'da başlayan
çalışmalar sonuç vermeye başladı. Rusya'daki Türk bankalarının ruble ile işlem
yaptığı ve özellikle Türkiye'den tekstil firmalarının yerli parayla ticarete
büyük ilgi gösterdiği belirtiliyor.
Yerli parayla
ticarete geçilmesi için görüşülen İran ve Çin'de ise durum biraz farklı. Son
olarak Başbakan Tayyip Erdoğan'ın İran'daki temaslarında konuya ilişkin yasal
engelin karşılıklı olarak kalktığını belirtmesi ve Çin'le de görüşmelerde
konunun sürekli gündeme gelmesi olumlu bulunuyor. Ancak bu ülkelerin bankacılık
sistemleri, uygulamaya geçiş açısından endişe yaratıyor. İran'da Türk bankası
kurulması uzun zamandır gündemdeyken, ülkede bürokrasinin ağırlığı nedeniyle
henüz gelişme sağlanmış değil. Çin'de ise işadamlarının sıklıkla yakındığı
noktalardan biri, uluslararası bankacılık uygulamalarına göre çok daha kısa
sürede çözülebilecek bazı sorunların Çin bankalarında giderilmesinin para ve
zaman kaybı yaratması.
5 Türk bankası aracı
Dış Ticaret
Müsteşarlığı'ndan (DTM) alınan bilgiye göre; özellikle Türk tekstilcileri
Rusya'da yerli parayla ticarete ilgili ve Rusya'daki 5 Türk bankası
aracılığıyla rubleyle bankacılık işlemleri gerçekleştirebiliyorlar. Ancak
sürece Rusların da çekilmesine ihtiyaç olduğunu söyleyen yetkililer, bunun için
önümüzdeki günlerde Rusya'da yapılacak tanıtımlarla Ruslara ceplerinde rubleyle
Türkiye'de alışveriş veya ticaret yapabileceklerinin anlatılacağını bildirdi.
Yerli parayla ticaret
çalışmalarını sürdüren İHKİB Başkanı Hikmet Tanrıverdi, "Uygulama model
oldu, meyvelerini almaya başladık. Böyle bir işbirliğinde kur riskinin ortadan
kalkması bir yana, hiç yoktan ticarette yüzde 5 olumlu psikolojik etki
sağlanıyor" dedi. Tanrıverdi, Rusya'daki çalışmaları bankalar üzerinden
gerçekleştirdiklerini ancak İran ve Çin'de uygulama için merkez bankalarının
desteğinin gerektiğini belirtti. Uygulama için Türk bankasının olmasının şart
olmadığını ancak uluslararası tanınırlığı olan bir sistemin arandığını söyleyen
Tanrıverdi, "Akreditif açan banka olması yeterli. Onların hepsiyle bu para
transferi yapılır, sorun olmaz" dedi.
Ticari bankacılık
sıkıntılı
İran ve Çin pazarında
iş yapan Türk firmalarının en büyük sıkıntılarından birini, ticari bankacılık
işlemleri oluşturuyor. Firmalar, bu ülkelerdeki bankalarla Türk bankaları
arasındaki muhabirlik ilişkilerinin azlığından ve akreditif alma konusundaki
sıkıntıdan yakınıyor. Dolayısıyla işadamının Rusya'da tahsil ettiği rubleyi
içerideki bankalarda TL'ye çevirmesi gibi, İran ve Çin'de de riyal ve yuanla bu
işlemin yapılabilmesi pek kolay görünmüyor. Özellikle İran'da bankacılığın
uluslararası sisteme entegre olmaması ve İran Merkez Bankası'nın piyasadaki
ağırlığı, sektörün uygulama için merkez bankalarının ortaklığına ihtiyaç
duymasında etkili. Sektör, Türkiye'nin önemli miktarda enerji alımı yaptığı bu
pazarda, bu ödemeleri riyalle yaparak kurdan doğan zararı azaltmak için de
merkez bankasının uygulamaya dahil olmasını istiyor. Ancak Merkez Bankası'nın
bu taleplere sıcak bakmadığı ve bu riski üstlenmek istemediği biliniyor.
İRAN'DA TÜRK,
TÜRKİYE'DE
İRAN BANKASI
KURULACAK
Bu arada Başbakan
Erdoğan'ın önceki gece tamamladığı İran ziyaretinde; İran'da Türk bankası
kurulması konusu yeniden gündeme geldi. Erdoğan ile İran Cumhurbaşkanlığı
Birinci Yardımcısı Muhammed Rıza Rahimi'nin ortak basın toplantısında iki ülke
arasında banka, gümrük ve sigorta konusunda anlaşmalar yapıldığı kaydedildi.
Rahimi, bu konulardaki çalışmaların gerçekleştirilmesi için en fazla 3 ay
içinde İran'dan bir heyetin Türkiye'ye gelerek çalışmalara başlayacağını
belirtirken, başka bir İran heyetinin de Türkiye'de İran bankası ile İran'da
Türk bankası kurulması için kısa zamanda Türkiye'yi ziyaret edeceğini bildirdi.
Rahimi, bankaların özellikle Türk ve İran parası üzerinden kredi vermek için
açılacağını, milli paralar üzerinden döviz hesabı açtırılacağını vurguladı.
ÜÇ ÜLKEYLE DIŞ TİCARET
(2008, milyon dolar)
|
Ülkeler
|
İhracat
|
İthalat
|
Toplam
|
Rusya
|
6.481
|
31.317
|
37.798
|
İran
|
2.028
|
8.200
|
10.228
|
Çin
|
1.437
|
15.642
|
17.079
|
Kaynak: Referans