Dünyanın gelişmiş ülkelerinde
otomotiv lojistiği uzmanlaşmış alt yapısıyla bütünleşmiş bir lojistik olarak
yapılanmaktadır.
Bu zincirin en önemli halkaları denizyolunda gemiler ve limanlardır. Otomotiv
lojistiğinde son yıllarda büyük değişimlerin olduğu görülmektedir. Bu
değişimlerin en belirginleri araç taşıyan Ro Ro gemilerinde ve limanlardadır.
Gemilerin bir seferde taşıdıkları miktar 300 - 500 araçtan günümüzde 2- 3 bin
araç taşıyabilecek seviyelere çıkmıştır. Bu durum taşıma hacminin
artmasına, taşıma birim maliyetlerinin düşmesine neden olmuştur.
Gemilerle birlikte yükleme ve boşaltmada geçen süreleri en aza inmesi, gemi
tasarımı yanında liman fonksiyonlarını da geliştirilmiştir. Limanlardaki
değişimin en göze çarpan özelliği ise uzmanlaşmış araç lojistik
terminallerindedir.
Limanlardaki araç terminalleri otomotiv lojistik operasyonlarının niteliğinin
yükseltilmesi amacıyla oluşturulmuş araç park sahalarıdır. Araç park
sahası araçların üretim tesislerindeki gibi niteliklerinin korunmasını sağlayacak
dış etmenlerden (toz, kir) zarar görmeyecek şekilde koruması gerekmektedir.
Araç park sahalarındaki bir başka önemli unsur güvenliktir. Araçların
hasarlanması halinde hasarın giderilememesinin iade maliyetini yükselteceği
gibi, müşteri memnuniyeti açısından da büyük sıkıntı oluşturacaktır.
Bu alanlar yalnızca stok alanı olmayıp, aynı zamanda küçük bazı gözden geçirme
ve aksesuar parçalarının monte edilebileceği, müşteriye özgü bazı taleplerin
yerine getirileceği alanlar olarak faaliyet göstermektedir.
Liman terminallerindeki araç stok alanları yanında ihracat için gemiye
yüklemeden önce, ithalatta ise limana girişte ilk fiziki kontrollerin
yapılabileceği alanlar da bulunmalıdır. Araç terminallerinde stok alanları ile
gemi arasında doğrudan bağlantı kurulabilecek ortam
sağlanmaktadır.
Peki ülkemizde duruma bakıldığında otomotiv lojistiği yapan limanların bir
ikisi haricinde bu ortamın yeterince sağlanamadığı anlaşılmaktadır. Bir iki
istisna dışında limanlarımızın temel özelliği uzmanlaşmış terminallere
dönüşmemiştir. Fiziki alan çok yetersizdir.
Bunun temel etmeni araç lojistik talebinin limanlarda yeterli yük
konsalidasyonunun sağlanamamasıdır. Çok sayıda limana dağılmış taleplerin
bulunması, limanların gelen her çeşit yük taleplerine yönelmesine neden
olmaktadır.
Araç lojistiği için mevcut limanların çoğunda yük talebi artsa bile, limanların
konumu nedeniyle fiziki alanlarının büyüme ihtimalini de ortadan
kaldırmaktadır.
Araç lojistiğinde çok sayıda göreceli küçük limanların varlığı, hatta çalışan
gemi yönünden değerlendirildiğinde, uğrak yapan gemilerin kapasitelerini
doldurmak için birden fazla limana uğramasına neden olmaktadır.
Gemilerin uğrak yaptığı liman sayılarının artması, gemilerin her seferinde
ödediği liman ücretlerinin de tekrardan ödemesine, hat olarak navlun
maliyetlerinin yükselmesine sebep olmaktadır.
Ülkemizde otomotiv sektörü dış ticaretteki yeri itibarıyla çok önemlidir. Dış
ticarette rekabetçi olabilmenin önemli etmenlerinden biri de lojistik
maliyetlerin azaltılmasından geçmektedir. Lojistik maliyetlerin azaltılması da
bölgesel ölçekte uzmanlaşmış liman planlamasından geçmektedir.
Kaynak: Perşembe Rotası