Euro bölgesinde 2009 yılının yarısında yüzde 4.9 daralma gerçekleşirken, karayolu yük taşımacılığı pazarının karmaşa içinde olduğu, durumun daha da kötüleşebileceği belirtiliyor.
Avrupa karayolu yük tasımacılığı pazarı yoğun bir kriz yaşıyor. En güçlü şirketler bile iş hacimlerinde önemli düşüşlerle karşılaşırken, bazı sektörlerde düşüş yüzde 50’lere vardı.
Sonuç olarak bu durum, iflas oranlarında geçen yıla göre iki katına kadar artışa yol açtı. Uluslararası Karayolu Tasımacılığı Birligi IRU tahminlerine göre; bugüne kadar AB’de taşımacılık ile ilgili 140 bin iş kaybı yaşanırken, BDT ülkelerinde bu rakam 120 bine ulaştı.
İçnde bulundugumuz kriz ekonominin üretim faaliyetlerindeki ani azalma sonucunda gündeme gelirken; çoğu Avrupa ülkesi bu döneme, yaklaşık 1 yıl önce hacimlerin durağanlasması ve ardından milli gelirlerinde düşüşlerin gerçekleşmesi (Haziran 2008) nedeniyle girdi. Bu noktaya kadar sektör, sadece ABD’yi etkileyen krize bağışık gibi görünmekteydi. 2008 yılının üçüncü çeyreğinden itibaren ekonomik kriz derinleşirken, 2009 yılının yarısında Euro bölgesi yüzde 4.9 daraldı. Her ne kadar ekonomi uzmanları en kötüsünün yaşanıp bittiğini söyleseler de, daha da kötüsü beklenti dahilinde.
Ulaştırma sektörünün durumuna bakıldığında da, durumun daha da kötüleseceği olasılık dahilinde görünüyor. Sirket iflasları bu kadar yüksek düzeylerdeyken ve bu kadar çok iş kaybı yaşanırken bu garip gelebilir. Ancak sektör, geçen yıl önemli oranda düserek çok sayıda karayolu yük tasımacılığı şirketini iflastan kurtaran “petrol ve finans” olmak üzere, 2 önemli değisken maliyetteki paralel düşüş sayesinde bir “felaketten” kurtulmuş oldu.
Yakıt maliyetleri
sektöre soluk aldırdı
Tasıt isletme maliyetlerinin yaklasık üçte birini oluşturan petrol, Temmuz 2008’de varil başına 140 dolara kadar çıkmışken, bugün yüzde 50 düşüşle 70 dolar civarında seyrediyor. Bu durum, uzun zaman artan maliyetleri müsterilerine yansıtamayan nakliyecilere biraz soluk aldırdı.
Benzer şekilde, faizler de düştü. Örneğin İngiltere’de Temmuz 2008’de yüzde 5’te olan taban oranlar simdi sadece yüzde 0.5 Euro bölgesinde de benzer bir düşüş oldu.
Bu bağlamda, 90’ların ve 2000’li yılların başlarında yaşanan krizlerden farklı bir durum söz konusu olup; önceki krizlerde Irak’ın Kuveyt’i işgaliyle fırlayan petrol fiyatları 1999-2001 arasında internet şirketleri patlaması öncesinde 2 katına çıkmıştı. Buna bir de belli başlı Avrupa ekonomilerinde yüzde 9-15 arasında değisen yüksek faiz oranları da eşlik etmişti.
O tarihlerde iste bu faktörlerin bilesimi tasımacılık sektörünü büyük sıkıntıya sokmustu. Bu durum, sektörün böyle bir senaryodan önümüzdeki yıl kurtulup kurtulamayacagı sorusuna gelip takılıyor. Petrol fiyatlarının ekonomik faaliyetlerde artış emareleri görünür görünmez artması büyük olasılık olarak görülürken, benzer şekilde merkez bankaları da hükümetlerin ekonomik destek paketleri kapsamındaki büyük harcamaları sonucunda artacak enflasyonu kontrol altında tutmak için faizleri arttırmaya başlayabilir.
Çoğu küçük ve orta ölçekli şirket artan maliyetler iş hacimlerindeki herhangi bir artışı ezip geçerken, ekonomik döngünün bu aşamasında ayakta kalmayı başaramayacak. Çoğu önceki yılın işletme sermayesini tüketmiş durumda olup; müşterilere yansıtmakta zorlanacakları ek maliyetlere karşı giderek daha hassas hale geldi.
Ancak daha büyük şirketler, daha güçlü bir konumda olacak.
Bunlar sadece orta ölçekli şirketlerin rekabetten çekilmesinden faydalanmakla kalmayacak, ayrıca şirket varlığı sıkıntısı olmayan karayolu forwarder (tasıma işleri komisyonculuğu) şirketleri de rahatça fiyat kırabilecekler.
Dolayısıyla, Avrupa krizden çıktığında, pazarın büyük firmalar hakimiyetinde rasyonelleseceği olasılığı büyük. Bu tabii ki, Avrupa’nın en büyük karayolu yük taşımacılığı şirketlerinin bazılarının hiç etkilenmeyeceği anlamına gelmiyor. Zarar edilen, operasyonların ölçeginin daraldıgı cografyalarda bu şirketler ya sektörden çekilmekte ya da onlara çekirdek ve yüksek hacimli pazarlara yoğunlasma imkanı tanıyan işbirliklerine girmekte.
Kaynak: TI