Türkiye'de üretim alanında krizin etkilerinin yavaş yavaş düzelme yoluna girmesine rağmen, ihracatın ana damarını oluşturan TIR taşımalarındaki gerileme sürüyor. Uluslararası ticaretin kolaylaştırılmasını sağlayan ve yurtdışına çıkan her TIR'ın alması gereken "TIR Karnesi" sayısı, her geçen ay düşmeye devam ediyor. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Ticaret ve TIR Dairesi Başkanlığı'nın Geçiş Belgesi ve TIR Karnesi istatistiklerine göre, 2009 yılının ilk 7 ayında, geçen yılın ilk 7 ayına göre verilen Geçiş Belgesi sayısında yüzde 28,17'lik düşüş yaşanırken, aynı dönemde verilen TIR Karnesi sayısında ise yüzde 27,77'lik gerileme oldu. TIR Karnesi sayısında sadece Temmuz 2009'da yaşanan düşüş ise, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 23,17 oldu.
Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND) Başkanı Tamer Dinçşahin, "Kriz nedeniyle taşımalarımız neredeyse üçte bir oranında azaldı. Krizden çıkışta iyi sinyaller gelmesine rağmen, biz sektörümüzde henüz bir düzelme yaşayamıyoruz. Son 1 yıllık kaybımız 2 milyar dolara ulaştı" dedi.
En büyük düşüş Rusya'da
Küresel kriz nedeniyle Ağustos 2008'den beri sürekli gerileyen sanayi üretimindeki düşüş hızı, haziran ayında tek haneye indi. Ekonominin en önemli göstergelerinden biri olan sanayi üretiminden gelen bu iyi haber, krizin olumsuz etkisinin yavaş yavaş azalmaya başladığı yorumlarına neden oldu. Ancak dış ticaretin dinamosu olan taşımacılık sektöründeki kan kaybı devam ediyor. Türk TIR'larının yurtdışına yılda ortalama 1 milyon sefer yaptığını dile getiren Tamer Dinçşahin, son bir yılda sefer sayılarındaki düşüşün yüzde 30'lara ulaştığını söyledi. TOBB'a yapılan TIR Karnesi başvurularındaki gerilemenin de taşımacılık sektöründeki daralmayı doğruladığını ifade eden Dinçşahin, "1 milyon seferin 400 bini Batı kapılarından yapılıyordu. Ancak şu anda Batı kapılarından yapılan çıkışlarda yüzde 26 azalma var. Ortadoğu'da bir değişiklik olmamasına rağmen, Irak taşımalarında yüzde 11'lik azalma var. Rusya'da ise geçiş belgesi sorunu nedeniyle yüzde 41 oranında azalma var. Türk Cumhuriyetleri bölgesinde ise yüzde 22'lik bir düşüş söz konusu" diye konuştu.
2 milyar dolar kaybettik
Sanayi üretimindeki görece artışın henüz taşımacılık sektörüne yansımadığını belirten Dinçşahin, bu olumlu havanın sektöre 1-2 ay sonra yansımasını umduklarını söyledi. Ancak, sefer sayılarının artması için dış talebin de artış göstermesi gerektiğine dikkat çeken Dinçşahin, şöyle devam etti: "Ancak Türkiye'deki üretim artsa bile, Rusya, İran ve AB pazarında ciddi sorunlar yaşıyoruz. Sektörümüzün üretimdeki artışı olumluya çevirmesi için bu sorunların da aşılması gerekiyor. Bu sorunlara ilişkin ciddi politikalar hayata geçirilmedikçe, sorunların kısa sürede hallolması mümkün değil. AB kotalarına ilişkin hukuki süreç devam ediyor ve o bölgeye bir akışkanlık var. Ancak Rusya'ya taşımacılık durmuş vaziyette. İran pazarında ise yüksek maliyetler taşımacılarımızı zorluyor. Yurtdışı taşımalarının yıllık katma değer girdisi toplamda 6 milyar dolara ulaşıyor. Sefer sayılarındaki yaklaşık yüzde 30'luk azalma, son 1 yılda 2 milyar dolarlık girdiyi kaybettiğimiz anlamına geliyor."
TIR Karnesi nedir
TIR Karnesi uluslararası kara taşımacılığını, dolayısıyla uluslararası ticaretin kolaylaştırılmasını sağlayan bir gümrük transit belgesi. Mallar, TIR Karnesi himayesinde hareket noktasındaki gümrük idaresinden, varış noktasındaki gümrük idaresine kadar bir prosedür altında taşınır ve bu prosedüre TIR sözleşmesi kapsamında "TIR taşıması" denir. TIR Karnesi tek bir TIR taşıması için düzenlenir. Mal, hareket, transit ve varış gümrüklerine TIR Karnesi ile beraber sunulur. TIR Karnesi usulüne uygun olarak ilgili gümrük idaresine onaylatılır. Bu işlemden sonra TIR Karnesi kefil kuruluşa iletilmek üzere, TIR işlemlerinin yürütüldüğü Oda'ya iade edilir.
PUTİN'İN 'TAM SAYIM' SÜRPRİZİ SEVİNDİRDİ
Rusya Başbakanı Putin'in Türkiye'yi ziyaretinde Rusya ile Türkiye arasında imzalanan anlaşmayla, bu ülkenin Türk ürünlerine "tam sayım" uygulamasını kaldırması, yaş meyve-sebze ihracatçılarını sevindirdi. Antalya Yaş Meyve Sebze İhracatçı Birliği (AYMSİB) Başkanı Mustafa Satıcı, "tam sayım" uygulamasının kaldırılmasının sürpriz ve sevindirici olduğunu kaydetti. Satıcı, "Tam sayım uygulamasının kaldırılması ihracatçı açısından çok büyük sürpriz oldu. Gerçi yaş meyve-sebzede sıkıntı yoktu. Ama otomotiv, beyaz eşya ve tekstil gibi ürünlerde sıkıntı yaşanıyordu. Tam sayım uygulaması nedeniyle gümrükte bir-iki ay bekleyen ürünler vardı" dedi.
Özellikle tekstilde uygulanan "tam sayım" uygulamasında, Rusya sınırında TIR'lara yoğun denetim uygulanarak, mallar tek tek sayılıyordu. Bu da TIR'ların günlerce sınırda bekletilmesine ve malların yerlerine geç ulaşmasına neden oluyordu. Türkiye ile Rusya arasında imzalanan KEK Protokolü'ne göre, Türkiye'den Rusya'ya yapılan ihracatta uygulanan gümrüklerdeki tam tespit uygalanmasına 17 Ağustos tarihinden itibaren son verilecek. Halen geçiş belgelerinin tanesi için 200 dolar ödeyen Türk TIR'ları, ek geçiş belgeleri için ücret ödenmesi gerektiği takdirde belge başına 1.200 ile 2.000 dolar arasında ödeme yapacak. / AA
|
Geçiş belgesi ve TIR karnesi sayısı
(7 aylık) |
|
|
2008
(7 aylık) |
2009
(7 aylık) |
Değişim
(%) |
|
Verilen Geçiş Belgesi |
675.665 |
485.358 |
-28,17 |
|
Verilen TIR Karnesi |
450.276 |
325.235 |
-27,77 |
|
Geçiş belgesi ve TIR karnesi sayısı
(Temmuz) |
|
|
2008
(Temmuz) |
2009
(Temmuz) |
Değişim
(%) |
|
Verilen Geçiş Belgesi |
85.162 |
69.639 |
-18,23 |
|
Verilen TIR Karnesi |
65.175 |
50.075 |
-23,17 |
Kaynak: Referans