Gelir Vergisi Yasası'nın 61'inci maddesinde yer alan tanımlamaya göre ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir.
Yasal düzenleme gereği ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (mali sorumluluk tazminatı) tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde belirlenmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmemektedir.
Gelir Vergisi Yasası'nın 61'inci maddesi ayrıca aşağıda sayılan ödemeleri de ücret olarak kabul etmiş bulunmaktadır.
* Gelir Vergisi Yasası'nın 23'üncü maddesinin 11 numaralı bendine göre istisna dışında kalan emeklilik, maluliyet, dul ve yetim aylıkları,
Bilindiği üzere sözü edilen hüküm gereği olarak yasa ile kurulan emekli sandıkları, halihazırda faaliyetlerini sürdüren geçmişte Sosyal Sigortalar Yasası'nın geçici 20'nci maddesi kapsamında kurulmuş bulunan sandıklar tarafından ödenen aylıkların en yüksek devlet memuruna ödenen ödeme tutarından fazla ise aradaki fark ücret olarak vergiye tabi tutulmaktadır. Bu kapsama genel ve katma bütçelerden ödenen benzer nitelikteki aylıklar dahildir.
* Evvelce yapılmış veya gelecekte yapılacak hizmetler karşılığında verilen para ve ayınlarla sağlanan diğer menfaatler,
* TBMM, il genel meclisi ve belediye meclisi üyeleri ile özel yasalarına veya idari kararlara göre kurulan daimi veya geçici bütün komisyonların üyelerine ve yukarıda sağlanlara benzer diğer kimselere bu sıfatları dolayısıyla ödenen veya sağlanan para, ayın ve menfaatler,
* Yönetim ve denetim kurulları başkanı ve üyeleriyle tasfiye memurlarına bu sıfatları dolayısıyla ödenen veya sağlanan para, ayın ve menfaatler,
* Bilirkişilere, resmi arabuluculara, eksperlere, spor hakemlerine ve her türlü yarışma jürisi üyelerine ödenen veya sağlanan para, ayın ve menfaatler,
* Sporculara transfer ücreti veya sair adlarla yapılan ödemeler ve sağlanan menfaatler,
ücret olarak vergiye tabi tutulmaktadır. Bu bağlamda bir ödemenin veya sağlanan bir menfaatin ücret olup olmadığını belirlemek için yukarıdaki tanımın kapsadığı unsurların var olup olmadığına ve yukarıda sayılan ödemelerden olup olmadığına bakılması gerekmektedir.
Gerçekte ücret gelirini meydana getiren üç ana unsur bulunmaktadır.
Bu unsurlar sırası ile
* İşverene tabi olma
* Belli bir işverene bağlı olma
* Hizmetin karşılığı olarak bir ödemenin yapılmasıdır.
Ülkemizde ücretler genel ilke olarak kesinti suretiyle vergilendirilmektedir. Ancak Gelir Vergisi Yasası'nın 23'üncü maddesinin 14 numaralı bendi uyarınca "Kanuni ve iş merkezi" Türkiye'de bulunmayan dar mükellefiyete tabi işverenlerin yanında çalışan hizmet erbabına işverenin Türkiye dışında elde ettiği kazançları üzerinden döviz olarak ödediği ücretler ülkemizde ayrıca vergiye tabi tutulmamaktadır.
Yabancı ülkelerde bulunan işverenler tarafından Türkiye'de mukim şahıslara hizmetleri karşılığında yapılan ödemelerin Türkiye'de tevkifata tabi tutulması Gelir Vergisi Yasası'nın 23/14'üncü maddesi uyarınca mümkün değildir.
Gelir Vergisi Yasası'nın 23'üncü maddesinin 14'üncü bendi uyarınca; kanuni ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayan dar mükellefiyete tabi işverenlerin yanında çalışan hizmet erbabına, işverenin Türkiye dışından elde ettiği kazançları üzerinden döviz olarak ödediği ücretler, Gelir Vergisi'nden istisna edilmiş olup bu tür elde edilen gelirler Türkiye'de ayrıca beyan edilmemekte, vergi kesintisine tabi tutulmamaktadır.
Buna göre;
Kanuni ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayan yani dar mükellefiyete tabi işveren tarafından ödenen ücretlerde;
* Ücretin dar yükümlü işveren tarafından yurtdışındaki kazançlarından ödenmesi,
* Yapılan ücretin ödenmesinin Türkiye'de gider veya maliyet hesaplarına kaydedilmemesi,
* Döviz olarak ödenmesi,
koşulları ile Türkiye'de ayrıca vergilendirilmeyecektir.
Gelir Vergisi Yasası'nın 23'üncü maddesinin 14'üncü bendi yukarıda belirtilen koşullar dahilinde Türkiye'de yabancı para birimine göre yapılan ödemeye bağlı olarak yurtdışından Türkiye'ye gönderilen ücretlerin ayrıca Türkiye'de vergiye tabi tutulmayacağını özel olarak hükme bağlamıştır.
Kaynak: Referans Gazetesi