Meclis'te görüşmelerine hız verilen Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) ile ilgili yasa tasarısı iş dünyasında tartışma yarattı. Anayasa Mahkemesi'nin Meclis kapanana kadar çıkarılması için süre verdiği yasa tasarısına iş dünyasının iki büyük örgütü TOBB ve TÜSİAD, "ihracatta maliyetleri artırıcı bazı yükler getirdiği" ve "iş dünyası örgütlerinin bölünmesine yol açılacağı" gerekçesiyle karşı çıkıyor. TİM ise yasanın Meclis kapanana kadar çıkmaması durumunda ağustos sonunda lağvolma sürecine gireceğini, sorunun köklü biçimde çözülmesi için TİM'in yarı-kamusal bir kuruluş olarak tanımlanacağı yasal düzenlemenin geçirilmesi gerektiğini belirtiyor.
Tasarı önceki gece yarısı Meclis Sanayi Komisyonu'ndan TİM'in taleplerini karşılar biçimde geçirildi. AK Parti Meclis Grubu yöneticileri, Meclis kapanana kadar çıkarılacak kanunlar arasında TİM Yasa Tasarısı'nı da sayıyor. Tasarıyı komisyonda hükümet adına Dış Ticaretten Sorumlu Devlet Bakanı Zafer Çağlayan savundu. Çağlayan milletvekili olmadan önce TOBB yönetimindeyken benzer bir yasal düzenleme gündeme geldiğinde TİM'in iş dünyasında ayrı bir örgüt olarak bulunmasına karşı görüş bildirmişti.
TOBB ve TÜSİAD temsilcileri, ihracat üzerinde ek yük yaratma ve iş dünyasının gereksiz yere bölünmesi endişelerini Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'a iletmişlerdi. Özellikle getirilmek istenen bazı ödentilerin, büyük miktarlı ihracat yapan şirketler ve sektör üzerinde ciddi düzeyde maliyet getireceğine dikkat çekmişlerdi. Başbakan da bu endişeleri haklı bulduğunu belirterek, tasarının beklemeye alınmasını istemişti. Ancak geçen şubat ayında Anayasa Mahkemesi, TİM'i lağvolmaya kadar götürecek bir iptal kararı verdi. TİM'in yeni başkanı Mehmet Büyükekşi, Erdoğan ile görüşerek durumu anlattı. TOBB ve TÜSİAD da Anayasa Mahkemesi'nin kararına rağmen itiraz noktalarının değişmediğini bir defa daha Erdoğan'a ilettiler.
Bu yoğun kulis çalışmalarının ardından, yaklaşık 11 aydır Meclis Sanayi Komisyonu'nda bekleyen tasarı mayısta gündeme alındı. Komisyonun toplantısından tasarıyı alt komisyona gönderme kararı çıktı. Alt komisyon da, Anayasa Mahkemesi'nin iptal gerekçelerini dikkate alarak tasarıyı değiştirdi. Ancak tasarıya TOBB ve TÜSİAD'ın itirazlarının devam ettiği ifade ediliyor.
TİM yönetimi ise tasarı komisyondan geçtikten sonra dün Ankara'da kalarak tam kadro temaslarını sürdürdü.
2006'dan beri yasal düzenleme tartışılıyor
TİM ile ilgili bir yasa çıkarılması düşüncesi aslında 2006 yılından bu yana dile getiriliyordu. Çünkü TİM'in 4059 sayılı Hazine Müsteşarlığı ile Dış Ticaret Müsteşarlığı Teşkilat Kanunu'nun bir maddesine dayalı olarak faaliyet göstermesi, giderek büyüyen TİM'i zorluyordu. Taslak ortaya atıldığında TOBB, ihracatla ilgili tüm işlemlerin kendisi üzerinden de yapılabileceği ve TİM'e yasal satütü vererek, ihracatçıdan bazı ek kesintiler yapılmasının ihracat maliyetini artıracağını ileri sürüyordu. Böyle bir düzenlemenin Anayasa'ya aykırı olacağı TOBB'un güçlü isimleri tarafından dile getirildi. O dönem eski TOBB Başkanı ve Balıkesir Sanayi Odası Başkanı Rona Yırcalı şu değerlendirmeyi yapmıştı: "Bu tasarı içerisinde çok ciddi, temel bir çelişki barındırmaktadır. Bir yandan YTL'nin aşırı değerli olması öne sürülerek ihracatçının içinde bulunduğu zor koşullar (Bitmek üzereyiz) sözleriyle sürekli vurgulanmakta, diğer yandan da maliyetleri kesinkes artıracak bir uygulama planlanmaktadır. En önemlisi, bu birlik önerisinin hangi sorunumuzu çözeceğini anlayamamış bulunmaktayız. Halihazırda farklı statülerde pek çok kurum ihracatçıyı odağına alarak çalışmalarını sürdürmektedir. Bu konudaki başka bir nokta, tasarının Anayasa' ya aykırı oluşudur. Anayasanın 135'nci maddesi kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarını açık biçimde tarif etmiştir. Söz konusu taslakta açıkça ifade edilmese bile kimi ifadeler zımnen yeni bir meslek kuruluşunun oluşturulması istendiğini ortaya koymaktadır. Bu husus Anayasa' ya aykırıdır. Odalar gerekirse ihracata yönelik gümrük beyannamelerini bedelsiz onaylayabilir."
Anayasa Mahkemesi kararı tüm süreci etkiledi
Hükümet, geçen yıl haziranda düzenlemeyi tasarı olarak Meclis'e gönderdi. Tasarıda TİM'in mevcut durumu, sadece yasal bir çerçeveye oturtuluyordu. TOBB ve TÜSİAD'ın itirazları da dikkate alınarak tasarıya hükümetçe el sürülmedi. Ancak 26 Şubat 2009 tarihinde Anayasa Mahkemesi TİM'in mevcut yasal durumu ile yakından ilgili bir iptal kararının gerekçesini açıklayarak hükümete yasal boşluğu doldurması için 6 ay süre verdi. Karar, Mersin'de üyeliği düşürülen bir ihracatçının açtığı davaya dayanıyordu. Mahkeme ve Danıştay, ihracatçı birlikleri ve onların üst kuruluşlarının kaynağını yasadan almayan bir yetkiyi kullanarak üyeliğe son verdiklerini belirterek, bunun anayasa aykırı olduğunu belirtip Anayasa Mahkemesi'ne gitti. Anayasa Mahkemesi de başvuruyu haklı bularak 4059 sayılı yasanın 6'ıncı maddesinin 'c' bendini iptal etti. Yayınladığı gerekçeli kararda ise ihracatçı birlikleri ve TİM'in yasayla oluşturulmadığı; organ seçimlerinin yargı gözetiminde yapılmadığı ve bağlı kuruluş olarak gösterildiği için meslek kuruluşu gibi davranamayacağını bildirdi. Mahkeme, iptal ile doğacak yasal boşluğu doldurmak üzere hükümete 26 ağustosa kadar süre verdi.
TASARIDA TARTIŞMA YARATAN DÜZENLEMELER
SEÇİMLER NASIL OLACAK
Meclis Sanayi Komisyonu'nda kabul edilen yasa tasarının son hali, birlik ve TİM genel kurulu tarafından yapılacak seçimlerin gizli oy ve açık tasnif esasına göre gerçekleştirileceğini, seçim yapılacak genel kurul toplantısından en az 15 gün önce, seçimler için belirlenen liste ilçe seçim kurulu başkanı olan hakime verileceği, hakimin gerektiğinde ilgili kayıt ve belgeleri de getirtip incelemek suretiyle listeyi onaylayacağı, söz konusu listenin TİM'in ilan yerlerinde 3 gün süreyle asılı kalacağı, bu süre içinde listeyle ilgili yapılacak itirazların hakim tarafından incelenerek en geç 2 gün içinde karara bağlanacağı, hakimin, seçim sonuçlarını etkileyecek derecede usulsüzlük veya kanuna aykırı uygulama tespit etmesi halinde, tespite konu olan organla sınırlı olmak üzere seçimlerin iptaline karar verebileceğini düzenliyor. Yani bu bu madde ile TİM'in Anayasa'nın 135. maddesindeki şartları taşıyan bir yarı-kamu kuruluşu statüsü kazanarak TOBB ve TÜSİAD'ın yanında yeni bir iş dünyası örgütü olmasının yolu açılıyor.
GELİRLER NASIL TOPLANACAK
Birliklerin gelirleri; giriş, yıllık ve nispi ödemeleri ile diğer gelirlerden oluşacak. Nispi ödeme, ihracat işlemleri üzerinden FOB bedeli asgari on binde 2'si ile azami binde 1'i arasında tahsil edilecek. İhracatın geliştirilmesini teminen sektörel bazda tanıtım grupları oluşturulması halinde, FOB bedelinin binde 3'ü oranına kadar ek nispi ödeme kesintisi genel kurul kararı ve müsteşarlık onayı ile yapılabilecek. Giriş ödemesi ve yıllık ödeme, 16 yaşından büyükler için uygulanan aylık asgari ücretin brüt tutarının yüzde 50'sinden fazla olamayacak. Giriş ödemesinin alındığı yıl ayrıca yıllık ödeme alınmayacak. TİM'in gelirleri, birliklerin bir önceki takvim yılı itibariyle elde etmiş oldukları gelirlerin yüzde 8'i oranındaki katkı paylarından oluşacak. Komisyonda nispi aidat oranlarına değinen Çağlayan, mevcut uygulamada bu oranın FOB bedelinin on binde 5'i ile binde 5'i arasında olduğunu belirterek "Sadece tanıtım gruplarına yönelik ilave nispi aidat kesintisi uygulanmaktadır. Şu andaki öngörüler 2009'da ihracatın 90 milyar doları geçmeyeceği yönünde. Biz 100 milyar doları hedefledik. Aidat binde 2 uygulansa toplayacağı para 200 milyon dolardır" dedi.
Kaynak: Referans Gazetesi