Almanya'da Türk kökenli nüfus 1987-2008 yılları arasında yüzde 4,2 büyüme ile 1.5 milyondan 2.7 milyona yükselmiştir. Aynı büyüme rakamlarının gelecek 11 yıllık süre zarfında da geçerli olacağı varsayıldığında, Almanya'daki Türk kökenlilerin sayısı 2020 yılında 4.2 milyonu bulacaktır. Ancak toplam sayının 4 milyonun altında kalacağı öngörüsü daha gerçekçi görünmektedir. Zira son yıllarda belirgin biçimde Türkiye'den göçte azalmalar, Almanya'dan kesin dönüşler ortaya çıkmıştır.
Göç yasasındaki değişiklikler de aile birleşimlerini zorlaştırmış bulunmaktadır.
Türkiye'de sürmekte olan değişim ve demokratikleşme bağlamında ani politik gelişmeler olmazsa gelecekte iltica talepleri de beklenmemektedir. Bununla beraber Türk göçmenler arasında evlilik ve doğum oranları dikkat çekicidir.
Eğilimin sürmesi halinde Avrupa Birliği içerisindeki Türkiye kökenli Türk nüfus 2020 yılında 6.5 milyon sınırına dayanacaktır. Bunu Balkan ülkelerinde yaşayan Türk kökenli azınlıklar ile birlikte düşündüğümüzde AB içindeki Türk kökenlilerin sayısı 8 milyon sınırını aşacaktır.
Türk girişimcileri 1987-2008 yılları arasında yüzde 185 büyüme göstermiştir. Son yirmi yıldaki ortalama yüzde 8,7'lik büyüme oranları göz önünde bulundurulduğunda bu sayının 2020'de 190 bine ulaşacağı beklenmelidir. Ancak bu büyüme rakamlarının gelecekte devam edeceğini beklememek gerekir. 20 yıl önce çok düşük seviyede başlayan Türk girişimciliği bugün bir doyma noktasına yaklaşmıştır. Gelecekteki gelişmeler doyma noktasına gelen gastronomi ve ticaret alanlarına yeni katılımcıların girişini zorlaştıracaktır.
Gerileme olabilir
Zira bu alanlardaki yoğunlaşmanın yanı sıra zincirlerin kuruluşu yönünde eğilimler de görülmeye başlamıştır. Artan eğitim seviyeleri çerçevesinde edinilen meslekler bu alanlardaki fırsat maliyetini de yükseltici etki yapacaktır. Dolayısıyla girişimcilik başlangıçta bir süre düşünmeyi ve kalifiye olmayı gerektiren bir alan halini almaya başlamaktadır. TAVAK Vakfı niteliksel yükselişin sayısal yükselişin önüne geçeceğini ve gelecek 13 yılda büyüme oranının yüzde 4'e gerileyeceğini tahmin etmektedir.
Bu çerçevede 2020 yılında Almanya'daki Türk kökenli girişimcilerin sayısı ikiye katlanarak 130 bin olacaktır. Aynı gelişmenin AB genelinde de süreceğinden hareketle 2020 yılında AB'deki Türk kökenli girişimcilerin toplam sayısının 190 bini bulacağı öngörülmektedir. Bu sayı içerisinde Türkiye'den doğrudan yatırımlar ve Balkan ülkelerindeki Türk kökenli azınlıklar hesaba katılmamıştır. Almanya'daki 130 bin Türk işletmesinin çalışan sayısı 2020 yılında 700 bini bulacaktır. Bu sayı mevcut durumda 337 bindir. AB genelindeki Türk girişimcilerin yarattıkları istihdamın ise toplamda 1 milyona ulaşacağı öngörülmektedir. Ekonomik göstergelerde ise 11 yıl içerisinde dikkate değer gelişmeler beklenmektedir. 2020 yılında Türk girişimcilerin 2008 yılındaki 8 milyarlık (euro) toplam yatırım hacimleri 18 milyar euroya ve 32.7 milyar euroluk ciroları 70 milyar euroya yükselecektir. AB genelinde ise toplam ciro 90 milyar euro ve yatırım hacmi 25 milyar euro seviyesine erişecektir.
Bugünden geleceğe
Almanya'da dün ve bugünün tüccarları yarının üreticilerine dönüşme yolundadır. Almanya'da yetişen girişimci kuşağı ile üretim alanı yeni bir itici güç kazanmaktadır. Bu kuşak ile birlikte Almanya'da pazara sürülen Türk ürünleri artan biçimde Almanya'da imal edilmeye başlayacak, dağıtımı ve Avrupa'ya ihracı buradan yapılacaktır. Bu sayede yalnız ilgili sektörlerde değil üretimin her aşamasında devreye giren diğer alanlarda da istihdam alanları açılacaktır.
Bu yöndeki trendin devam edeceğinden hareket edebiliriz. Türk işletmelerinin müşteri potansiyelleri gelecek yılllarda azalmayıp, artış gösterecektir. Bunun göstergesi ve şartı Türk olmayan gruplara yönelimdir. Bir diğer belirgin eğilim, büyüme yönündedir. Türk girişimciler kapasite artırımı, şube kurma, rakip işletmeleri devralma, daha iyi ürün sağlayıcı ve daha iyi şartlar gibi yöntemlerle hedeflerine doğru ilerlerken büyük işletme olmanın sağladığı avantajlardan yararlanmaya yönelmişlerdir.
Bu şekilde yönetim ve organizasyon altyapısının kurulması hem mümkün hem de rantabl hal almaktadır. Bu tür işletmeler pazardaki yetişmiş personeli kendilerine çekebildikleri gibi, kendi uzmanlarını da yetiştirebilmektedirler. Bu bağlamda Türk-Alman ticari ilişkileri önemli bir gelişme perspektifi sunmaktadır. Bu, Türkiye'nin iç pazarı ve dış aktiviteleri için geçerli olduğu gibi, Ortaasya Türk cumhuriyetleri, Ortadoğu ve Balkanlar için de geçerlidir. Alman girişimciler yüksek teknoloji ve ürün bilgileri ile sermaye güçlerini, Türk girişimciler ise Türkiye ve Avrupalı Türklere ilişkin pazar ve ülke bilgilerini sunabilirler.
Türk girişimciliğine dair gelecek beklentilerinde elbetteki yalnız pozitif öğeler yoktur. İşletmelerin kurulup gelişmelerinde zorluklar söz konusu olacaktır. İki örnek: Yakın gelecekte Türk girişimciler için kendilerine uygun halef bulma sorunu ortaya çıkacaktır. Konseptsiz ve geniş kapsamlı düşünülmeden girilen işler bu durumdan en yoğun biçimde etkilenme riski taşımaktadır. İkinci risk alanı Türk rakiplerin belli branşlarda pazara uygun fiyat politikası yerine yıkıcı bir fiyat rekabetine girmesi halinde görülmektedir.
Bu hallerde küçük, sermaye yapısı zayıf işletmeler, pazardan çıkışa büyük işletmelerce zorlanmaktadır. Türk gıda maddeleri pazarında sektörün hazım kapasitesinin üzerinde işletme piyasaya girmektedir. Bu nedenle bu pazarlarda başarılı olabilmek için yenilikçi fikirlere ihtiyaç bulunmaktadır. Türk girişimcilerin gelecek perspektiflerine dair genelde pozitif değerlendirmemize rağmen, mikroekonomik düzlemde ciddi problem alanları söz konusudur. Bu sorunların gelecek dönemde daha da yoğunlaşması beklenmektedir. Yeni işletmeler için pazara giriş, mevcut işletmeleri sağlamlaştırma veya genişletme ancak enformasyon toplumunun gerektirdiği temel bilgilere sahip olmakla gerçekleşebilecektir.
* Türk Alman Eğitim ve Bilimsel Araştırmalar Vakfı (TAVAK) Başkanı
** TAVAK Mütevelli Heyeti Üyesi
referans