Transport yazarı Yaşar Rota: Türkiye "Tehlikeli" bir sorunla karşı karşıya. Bu sorun "Tehlikeli Madde Taşımacılığı" konusudur. Türkiye'nin tüm kamu kurumlarını, lojistik ve taşımacılık kuruluşlarını, araç, konteyner, ekipman üreten sanayi kuruluşlarını, tehlikeli madde kapsamına giren tüm üreticileri, ithalat ve ihracatçılarını ve tehlikeli maddeler ile yakın veya uzak olan tüm insanları, üretici ve tüketicilerini ve aslında tüm Türkiye'yi çok yakından ilgilendiren "hayati" bir konudur "Tehlikeli Madde Taşımacılığı"
Türkiye "Tehlikeli" bir sorunla karşı karşıya. Bu sorun "Tehlikeli Madde Taşımacılığı" konusudur. Türkiye'nin tüm kamu kurumlarını, lojistik ve taşımacılık kuruluşlarını, araç, konteyner, ekipman üreten sanayi kuruluşlarını, tehlikeli madde kapsamına giren tüm üreticileri, ithalat ve ihracatçılarını ve tehlikeli maddeler ile yakın veya uzak olan tüm insanları, üretici ve tüketicilerini ve aslında tüm Türkiye'yi çok yakından ilgilendiren "hayati" bir konudur "Tehlikeli Madde Taşımacılığı" Bütün dünya diyor ki; herhangi bir maddenin elde edilmesi, işlenmesi, saklanması, paketlenmesi, kullanılması, atılması ve taşınması sırasında gerekli/uygun önlemler alınmadığında; çevrenin, halkın, kullananların ya da sağlık personelinin sağlığını ve güvenliğini fazlasıyla tehdit ediyorsa bu bir "Tehlikeli Maddedir." O zaman bazı maddeler herkes için gerçekten tehlikelidir. Tehlikeli maddeler yaklaşık 1000 çeşit maddeden/eşyadan oluşan bir grubun genel adı. Tehlikeli maddeler 9 sınıf altında toplanılmış. Bunlar; Sınıf 1: Patlayıcı Maddeler, Sınıf 2: Gazlar, Sınıf 3: Yanıcı Sıvılar, Sınıf 4: Yanıcı Katı Maddeler, Sınıf 5: Yakıcı Maddeler ve Organik Peroksitler, Sınıf 6: Zehirli (Toksit) ve Bulaşıcı Maddeler, Sınıf 7: Radyoaktif Maddeler, Sınıf 8: Aşındırıcı Maddeler, Sınıf 9: Diğer Tehlikeli Maddeler. Bizi yani lojistik ve taşımacıları münhasıran/özellikle ilgilendiren yönü, yukarıdaki bu maddelerin nasıl depolanacağı/yükleneceği/boşaltılacağı/taşınacağıdır. Devletler oturmuş uluslararası tehlikeli maddelerin/eşyaların tüm taşıma (karayolu, demiryolu, denizyolu, havayolu) türlerinde nasıl yükletilip boşaltılacağını, taşımada kullanılacak araçların, yük birimlerinin üretim koşullarını, taşıma türlerinin trafiğinin ve güvenliğinin şartlarını tespit ederek hukuki bir metin haline getirmişler. Devletlerin de bu hukuki metinlere göre uyum/uygulama yapmasını istemişler. Ülkeler de bu hukuki metinleri yasama meclislerinden geçirerek "iç mevzuat" haline getirmiş ve bu düzenlemelere göre kendisine gelecek veya transit geçecek maddeleri kabul edeceğini bildirmiş. Kendisinden ihraç edeceği maddelerin taşınmasında da bu hükümlere uyacağını bildirmiş. Biz de Türkiye olarak denizyolu taşımacılığında IMO/İMDG'yi (International Maritime Dangerous Goods), demiryolu taşımacılığında COTİF/RID'yi (the Regulation concerning the International Carriage of Dangerous Goods by Rail), havayolu taşımacılığında IATA/DGR'yi (Dangerous Goods Regulations) kabul ettiğimizi bildirdik. Tehlikeli maddelerin denizyolu, demiryolu ve havayolu ile ulusal ve uluslararası taşımaları da bu uluslararası mevzuata ve bu uluslararası mevzuata göre düzenlenmiş iç mevzuata göre yapılmaktadır. Bu konvansiyonlar/sözleşmeler/anlaşmalar devletler arası bir anlaşma olup, genel ve devletler üstü bir uygulatıcı merci bulunmamaktadır. Uygulamada, denetimler devletler tarafından gerçekleştirilmekte ve anlaşma hükümlerine uyulmadığı takdirde ihlal edenlere karşı ulusal makamlar tarafından kendi iç mevzuatlarına göre yasal işlem uygulanmaktadır. Karayolu taşımacılığındaki mevzuat durumu da şöyledir: Türkiye, Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu bünyesinde hazırlanan ve 30 Eylül 1957 tarihinde Cenevre'de imzalanan "Tehlikeli Malların Karayolu ile Uluslararası Taşımacılığına İlişkin Avrupa Anlaşması" yani European Agreement Concerning the İnternatıonal Carriage of Dangerous Goods by Road (ADR)'ye katılmayı uygun bulmuş ve 30/11/2005 tarihinde kabul edilen 5434 Sayılı "Tehlikeli Malların Karayolu ile Uluslararası Taşımacılığına ilişkin Avrupa Anlaşmasına Katılmamızın Uygun Bulunduğuna Dair Kanun" kabul edilmiştir.
Bu kanunun gereği olarak 31/3/2007 tarihli ve 26479 sayılı ResmGazete'de yayımlanan ve yürürlük tarihi 01.01.2009 olan "Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla Taşınması Hakkında Yönetmelik" çıkartılmıştır.
Ancak 15 Haziran 2008 ve 26907 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan "Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla Taşınması Hakkındaki Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik" ile de yürürlük tarihi 01.01.2010 tarihine ertelenmiştir. Yani anlaşılmıştır ki; Türkiye olarak tehlikeli maddelerin karayolu ile taşınmasında özel kurallara, tehlikeli madde taşımacılığında izlenecek güzergahlar ve park yerlerine, denetim yetkisi ve kullanımına, gönderenin, paketleyenin, yükleyenin, dolduranın, taşımacının, taşıt sürücüsünün ve araçta bulunan diğer görevlilerin,teslim alanın, tank/konteyner/depo işletmecisinin yükümlülüklerine, güvenlik danışmanına, eğitim ve uygulamadan sorumlu kurumlarına hazır değiliz.
Uluslararası taşımalarda uyumun sağlanması ve Avrupa Birliği içerisinde serbest ticaretin kesintisiz şekilde işlemesi amacıyla ADR Konvansiyonu'nun A ve B Ekleri, AB üye ülkeleri tarafından birbirlerinin toprakları üzerinden ve arasında gerçekleştirilen tehlikeli madde taşımalarının düzenlenmesinin temel dayanağı olarak kabul edilmiştir. Transport