Avrupa Birliği'ne uyum için Türkiye'nin önüne konulan 35 dosyadan birisi olan Ulaştırma Dosyasına göre, birden çok alanda düzenleme yapılması gerekiyor. Bunlardan birisi de araç muayene istasyonları. Gerçek şu ki, kamu tarafından işletilen araç muayene istasyonları, aracın muayene edilmeyerek dışarıdan bakıldığı, muayene harcı ve diğer belgesiz ödemelerin yapıldığı, bu nedenle işlemlerin beş dakikada tamamlandığı yerlerdi. Oysa kanun koyucunun amacı, araçların iki yıllık aralıklarla teknik kontrollerinin yapılarak, trafiğe çıkabilecek durumda olup olmadıklarının belirlenmesi; böylece trafik ve çevre güvenliğinin sağlanmasıdır. Bu bakımdan, araç muayene istasyonlarının özelleştirilmesine sıcak baktığımı belirtmek isterim.
Bununla birlikte, araç muayene istasyonlarının özelleştirilmesi süreci öylesine hızlı gelişti ki toplumumuz buna hemen uyum sağlayamadığı gibi, istasyonların, istasyon donanımlarının ve istasyon personelinin yetersizliği nedeniyle ciddi sıkışıklıklar yaşandı.
Ulaştırma Bakanlığı'nın "Araç Muayene İstasyonları'nın Yenilenmesi Projesi" kapsamında açılacak istasyonlar, TS, EN, ISO/IEC 17020 "Çeşitli Tipteki Muayene Kuruluşlarının Çalıştırılması İçin Genel Kriterler" (A tipi muayene kuruluşu) standartlarına uygun olması gerekiyor. Bu niteliklere sahip olan istasyonlar yetkili akreditasyon kuruluşu tarafından akredite edilecekler. Bu istasyonlarda uluslararası standartlarda araç muayenesi hizmeti verilecek ve yükselen muayene standartları sayesinde trafikte seyir güvenliği artacak.
Geçen yıl yapılan araç muayene istasyonları özelleştirme ihalesini Doğuş OtomotivAkfen ve TÜV SÜD ortaklığı olarak TÜVTURK kazandı ve istasyonların yapım ve işletim hakkı bu kuruluşa devredildi. İstasyonları devralan TÜVTURK doğal olarak araç muayene kriterlerine uygun işlem gerçekleştirmeye başladı. Böylece, muayene istasyonları kamu elinde iken bir aracın muayene işlemleri 5 dakikada biter iken 30 dakikada bitmeye başladı. Bu nedenle, özellikle 2008 yılının kasım ve aralık aylarında istasyonlar önünde büyük yığılmalar yaşandı. Özellikle kamyonu, otobüsü veya minibüsü ile ekmek parası peşinde koşan esnaf için katlanılması zor bir süreç yaşandı. Bugün itibariyle istasyon önlerindeki yığılmaların tamamen sona erdiğini söylemek güç.
Şüphesiz ki, aralık ayında taşıt satışların artışı, ikinci el araçların el değiştirmesi, Kurban Bayramı'nda muayene yapılmaması nedeniyle oluşan birikim, vergi affı taksitlendirmesinden yararlanmak için acele edilmesi ve yeni yılda muayene ücretlerin artacağına ilişkin beklenti, araç sahiplerinin muayene taleplerini artırdı. Yine de yaşanan yoğunluğun mazereti olarak bunları ileri sürmek, yeterince inandırıcı olmayacaktır.
TÜVTURK'den bildirildiğine göre, kuruluş 1 milyar ABD doları yatırımla 1800 kişiye istihdam yaratacak ve 20 yıllık imtiyaz süresi içinde gelir paylaşım yoluyla hazineye yaklaşık 7 milyar dolar katkı sağlayacak. 2008 yılında açılan Elazığ, Trabzon, Kırklareli, Tekirdağ, Niğde, Gaziantep, Denizli, Adana illerindeki istasyonların yanı sıra, mayıs ayında 6 ilde daha hizmet verilmeye başlanılacak. Böylece kasım ayı sonuna kadar 81 ilde, 189'u sabit, 80'i gezici olmak üzere toplam 269 araç muayene istasyonu faaliyete geçmiş olacak.