Anasayfa / Sektörel / Sektör Haberleri / Bilişim / LOJİSTİKTE BLOCKCHAIN TEKNOLOJİSİ

LOJİSTİKTE BLOCKCHAIN TEKNOLOJİSİ

30.10.2018“Blockchain lojistiğin aspirini mi?” diye soran Okan Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof.Dr. Güner Gürsoy, “Hiçbir teknoloji için tüm alanlarda mükemmel sonuç ve fayda sağlar denemeyeceği gibi yok da sayılmaması gerekiyor. Lojistik süreçler ve sistemlerde blockchain'in güçlü olduğu ve avantaj sağlayabildiği oranlarda uygulamalar geliştirilmekte ve geliştirilmeye devam edecektir. Olumlu ve olumsuz önyargılarımızdan kurtularak rekabetçi ve fark yaratan lojistik sistemlerimizi daha da geliştirmek için blockchain teknolojisini daha iyi anlamaya ve kullanım alanlarını sorgulamaya çalışmalıyız” dedi.

Teknoloji alanında paradigma kırılımını Endüstri 4.0 ile yaşamaya başladığımız bu dönemde, blockchain yıkıcı bir teknolojik gelişme olarak hayatımıza hızlı bir şekilde bitcoin gibi kripto paralar ile girdi. Bitcoin'in gölgesinde kalan blockchain'in faydaları ve kullanım alanları daha iyi anlaşılmaya başlandıkça özellikle tedarik zinciri yönetimi ve lojistik sektöründe çok daha fazla sorgulanır olmaya başladı. Nedir bu blockchain? Bir mucize midir ve lojistik alanında karşılaştığımız her derdimize deva bir teknolojik çözüm aracı mıdır? Okan Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof.Dr. Güner Gürsoy, blockchain ilgili merak edilenleri 10 Soruda özetledi.

1. Blockchain nedir?

Bloklardan oluşan çoklu kriptolanmış kayıt defterlerini kullanan, dağıtık ve otonom veri tabanı yönetim sistemidir. Blockchain kripto paralara ilaveten pek çok operasyonel uygulamaya teknolojik altyapı sağlar. Özellikle halen veri yönetiminde yoğun olarak kullanılmakta olan ERP'ler ile uyumlu bir şekilde çalışabilen ve eko sistem içerisinde farklı ERP'ler arasında kolaborasyon ve senkronizasyon imkanı sunabilen ayrıcalıklı bir teknolojik çözüm aracıdır. Blockchain'de veri bloklar halinde tutulurken, zincir içerisinde bağlı bulunan tüm birimlerden çoklu onay alınmadan veri girişi kabul edilmemektedir. Böylece zincir içerisindeki mevcut belirsizlik ortamı, blockchain'in karşılıklı bağımlılık ve çoklu mutabakata dayalı onay gibi güven arttırıcı mekanizmaları ile paylaşılan bir ortaklığa dönüştürülmektedir. Bu yönü ile bizlere geniş uygulama alanları sunmaktadır.

2. Blockchain'in sağladığı faydalar nedir?

Operasyonel olarak kullanıldığında blockchain teknolojisi altı temel avantaj sunar. Bunların başında veri hakimiyeti gelmektedir ve her şirket kendi verisini kendi bünyesinde tutarken sadece paylaşmak istediği kadar veriyi paylaşıma açabilme otoritesine sahiptir. Özellikle lojistik gibi çok paydaşlı ve aktörlü sistemlerde tüm katılımcılar arasında çoklu mutabakata dayalı onay gibi güven temin edici mekanizmaları bünyesinde barındırır. Blockchain uygulaması sonucunda belirsizliğin azaltılabildiği ve paydaşlar arasında güven tesisinin mümkün olduğu gözlenmektedir. Blockchain sistemi tüm paydaşlar arasında şeffaflık sağlarken, aynı zamanda da tüm aktörler arasında birlikte çalışma ortamı (kolaborasyon) oluşturulabilmektedir. Esas gücünü aracısız işlem yapma özelliğinden alan blockchain, maliyet etkin bir teknolojik çözüm olarak pek çok alanda karşımıza çıkmaktadır. Tüm bunlara ilaveten hile ve etiksiz işlemler ile süreçlerde yaşanan hataların ortadan kaldırılabilmesi blockchain ile mümkün olabilmektedir.

3. Blockchain nerelerde kullanılır?

Blockchain kullanım alanı sahadaki profesyonellerin yaratıcı çözümlerine bağlıdır. Biletleme, noter, gümrük, deniz taşımacılığı, marketlerdeki gıdaların takibi, hayvancılık ve tarım alanında ürün takibi, ilaç işlemleri, sağlık gibi pek çok farklı alanda kullanım uygulamaları mevcuttur. Borsa İstanbul'un Takas İstanbul ve Merkezi Kayıt Kurulu ile birlikte hayata geçirdiği finansal işlemlerin senkronizasyonu ve havayolu şirketlerinin ve seyahat şirketlerinin biletleme ve ödeme sistemlerini yıkıcı bir şekilde değiştiren ve genç girişimcilerimiz tarafından geliştirilen Further (https://further.network) somut örnekler olarak verilebilir. Maersk ve IBM birlikte deniz taşımacılığında bir blockchain uygulaması geliştirmeye devam etmektedir. Burada önemli olan konu blockchain veri yönetim modelini çok iyi konumlandırarak fark yaratabilecek ve faydayı arttırabilecek uygulama çözümlerine odaklanılmalıdır.

4. Lojistik ve Blockchain nerede buluşuyor?
Tedarik Zinciri Yönetimi (TZY), dinamik ve rekabetçi iş ortamının gerekli kılmasıyla doğrusal ilişkilerin çoklu ağ ilişkilerine dönüşmesi adını da sorgulamamıza yol açmıştır. Bana göre TZY yerine yeni isim olarak Akıllı Değer Ağları Yönetimi (ADAY) koymamız yerinde olacaktır. Bu bağlamda bakıldığında alt sistem olarak çok aktörlü lojistik sektörünün günümüzde karşılaştığı problemlere blockchain çözümler sunabilmektedir. Daha şeffaf, tüm paydaşların güven ortamında birlikte çalışabildiği, veri güveninin korunarak hile ve yönetsel yanlıkların ortadan kaldırılabildiği çevik lojistik sistemler blockchain ile hayata geçirilebilecektir.

5. Ürün Yönetimi ve Lojistik Planlama nasıl etkilenecek?

Lojistik ve TZY sistemlerinde talepteki dalgalanmaya bağlı olarak kamçı etkisini sıklıkla yaşamamız bir realitedir. Ancak blockchain'in mekanizmaları ile karşılıklı güven ortamının tesisi sonrasında geleceğe ilişkin projeksiyonlar çok daha sağlıklı yapılabilecektir. Özellikle ürün planlama ve yönetiminde ne kadar istikrarlı olunur ve müşterilerin beklentileri karşılanır ise sonuç olarak tüm lojistik sisteminde belirsizlikten kaynaklanan problemler giderilebilecektir. Lojistik planlama uzmanlarının ana misyonu sistemsel ve anlık lojistik problemleri gidermekken, bu teknoloji ile sayıları azalarak, görevleri sistemi monitör eder niteliğe bürünecektir. Lojistik şirketler tüm işlemleri online sistemler üzerinden yapabilirken, aynı zamanda çoklu onay mekanizması ile daha kaliteli ve şeffaf hizmet verebileceklerdir. Sigorta, teslimat, evrak yönetimi, ödeme gibi konularda karşılaşılan problemlerin giderilebilmesi bu teknoloji ile ortadan kaldırılabilecektir.

6. Müşteriler blockchain'den nasıl istifade edecekler?

Son müşterinin üstlendiği maliyet düşerken, memnuniyet düzeyi artacaktır. Müşteri olarak alacakları ürüne ilişkin tüm ürün geçmişini ve durumunu sorgulayabilme avantajı yakalarlarken aynı zamanda da alacakları hizmet kalitesinde artış gözlemlenebilecektir. Örneğin marketten satın aldığı etin hangi çiftlikten ve hayvandan geldiğine, elmanın üreticisine ve kullanılan tarım ilaçlarının tür ve miktarlarına kadar şeffaf detaylara ulaşabilecektir. Bunun yanı sıra, blockchain TZY içerisindeki işlemlerin aracısız olarak gerçekleşmesine imkan sağlayacağı ve işlem maliyetlerinin ciddi bir şekilde düşmesine katkı sağlayacaktır. Böylece müşteriler daha kaliteli, şeffaf ve maliyet-etkin mal ve hizmet alacak ve memnuniyeti artacaktır.

7. Gümrük ve dış ticaret işlemlerinde de kullanılabilir mi?

Blockchain, kıymetli evrak yönetim sistemi, çoklu onay mekanizmalarına dayalı şeffaflık ve güven ortamı yaratmasına ilaveten kayıtlara girmiş bir evrak ve verinin değiştirilememesi gibi özellikleriyle gümrük ve dış ticaret işlemlerine önemli katkılar sağlayabilmektedir. Hile, yetkisiz işlem, suistimal ile hataların giderilebilmesi blockchain ile daha kolay olduğundan bu alanda kullanımı yakın zaman diliminde daha da öne çıkacaktır. Çoklu aktörlerden onay mekanizmasına ihtiyaç duyan dış ticaret süreçlerinde blockchain'i daha etkin ve yaygın kullanılması ve lojistik faaliyetler ile entegre edilmesinden hem müşteriler hem de lojistik sektörü olumlu etkilenecektir.

8. Blockchain lojistiğin aspirini mi?

Hiçbir teknoloji için tüm alanlarda mükemmel sonuç ve fayda sağlar denemeyeceği gibi yok da sayılmaması gerekiyor. Lojistik süreçler ve sistemlerde blockchain'in güçlü olduğu ve avantaj sağlayabildiği oranlarda uygulamalar geliştirilmekte ve geliştirilmeye devam edecektir. Olumlu ve olumsuz önyargılarımızdan kurtularak rekabetçi ve fark yaratan lojistik sistemlerimizi daha da geliştirmek için blockchain teknolojisini daha iyi anlamaya ve kullanım alanlarını sorgulamaya çalışmalıyız.

9. Blockchain projesi nasıl yapabilirim?

Proje yapmadan önce proje ihtiyaç analizi yapılarak hangi alanlarda geliştirme ihtiyacının olduğunu tespit etmeliyiz. Tespit edilen problem sahalarının çözüm alternatifleri arasında blockchain uygulamalarının geliştirilmesi yönünde bir tespit olması durumunda uzmanlardan ve üniversitelerden destek alınmalıdır. Tasarım süreci problemin çözümü için hayati öneme haizdir.

10. Lojistik sektöründe teknoloji yönetimi nasıl olmalı?

Türkiye'de konum ve dış ticaret olarak ayrıcalıklı bir konumda olan lojistik sektörü yıllar itibariyle gelişiminde önemli mesafeler kat etti. Özellikle de sektör olarak dijitalleşme alanında çok önemli yatırımları hayata geçirdi ve bu alanda da yatırım yapmaya devam ediyor. Teknoloji ile iç içe olan lojistik sektörü teknoloji alanında yeni yatırımlar yaparken 4'üncü sanayi devrimine ve yeni teknolojilere uyumlu yatırımları hayata geçiriyor olması önemli. Böylece şirketler, ileride oluşabilecek mevcut sistemler ile uyumlu çalışma ve modernizasyon yatırım maliyetlerini şimdiden daha iyi kontrol edebilirler. Yeni teknolojilerin geliştirilmesi ve uygulanabilmesi amacıyla lojistik şirketler bünyesinde bakanlık onaylı AR-GE ve tasarım merkezlerinin olması bu sürece olumlu katkı sağlayacaktır.

“Bloklardan oluşan çoklu kriptolanmış kayıt defterlerini kullanan, dağıtık ve otonom veri tabanı yönetim sistemidir. Blockchain kripto paralara ilaveten pek çok operasyonel uygulamaya teknolojik altyapı sağlar. Özellikle halen veri yönetiminde yoğun olarak kullanılmakta olan ERP'ler ile uyumlu bir şekilde çalışabilen ve eko sistem içerisinde farklı ERP'ler arasında kolaborasyon ve senkronizasyon imkanı sunabilen ayrıcalıklı bir teknolojik çözüm aracıdır.”

Kaynak: lojistikhatti.com