Son 12 yılda demiryolu sektörüne 67 milyar TL kaynak aktarıldığını belirten TCDD Genel Müdürü Ömer Yıldız, 2023’e kadar 13 bin km demiryolu yaparak 25 bin km demiryolu uzunluğuna ulaşılmasının hedeflendiğini söyledi. “Doğusundan batısına, kuzeyinden güneyine ülkemizin her tarafını hızlı demir ağlarla örüyoruz” diyen Yıldız, Kars-Tiflis-Bakü, Marmaray, Van Gölü ve devam eden diğer projelerle birlikte yük taşımacılığında önemli bir artış sağlanacağını vurguladı.
Demiryollarının devlet politikası olarak kabul edilmesinin ardından bu alana dönük ayrılan ödenek miktarının da artırıldığını belirten TCDD Genel Müdürü Ömer Yıldız, bu kapsamda 2003-2015 yılları arasında demiryolu sektörüne toplam 67 milyar TL kaynak (2015 fiyatlarıyla) aktarıldığını söyledi. Yıldız, demiryolunda taşımaların özel sektöre açılmasında önemli mesafe alındığını, demiryolu ile taşıma yapan firma sayısının 57’e, şahıslara ait vagon sayısının da 4 bin 122’ye çıktığını vurguladı. 2015’te 1 milyon 145 bin 346 ton ithalat, 794 bin 144 ton ise ihracat taşıması yapıldığını belirten Yıldız, taşımaların yaklaşık %33’ünün ise özel sektör vagonlarıyla yapıldığını aktardı. Yıldız, “2015’te yapılan uluslararası taşımaların %59’unu ithalat, %41’ini de ihracat oluşturdu. Uluslararası taşımalarda öne çıkan ülkeler ise İran, Bulgaristan, Almanya, Macaristan, Slovakya, Polonya, Çek Cumhuriyeti ve Fransa olmuştur” dedi. Yıldız, 2016 yılında demiryoluyla 2,5 milyon ton uluslararası taşıma yapılmasının planlandığını söyledi.
Bugüne kadar hayata geçirilen önemli yük taşımacılığı projeleri hakkında bilgi verir misiniz?
Bu projelerden birisi blok tren taşımacılığıdır. Dış ticaret hacmini geliştirmek ve ulaştırma sektörü içinde demiryolu taşıma payını artırmak amacıyla değişik ülkelerle yapılan anlaşmalar çerçevesinde Avrupa ülkelerine, Orta Asya Türk Cumhuriyetleri’ne ve Ortadoğu ülkelerine uluslararası blok yük trenleri işletilmeye başlanmıştır. Türkiye’den batıda, Almanya, Macaristan, Avusturya, Bulgaristan, Romanya, Slovenya’ya, Polonya, Çek Cumhuriyeti, doğuda; İran, Suriye ve Irak’a; Orta Asya’da Türkmenistan, Kazakistan ve Pakistan’a karşılıklı olarak blok trenler işletilmektedir. Bu kapsamda 2014 yılında 1,7 milyon ton yük taşınarak 2002’ye göre uluslararası yük taşıma miktarında %28 artış sağlanmıştır. 2015 yılında ise 1,96 milyon ton uluslararası yük taşıması yapılmıştır.
Bir diğer önemli proje ise Türkiye-Rusya Tren Feri Hattı’dır. Samsun Limanı’nda kapak atma rampası, dolfen ve boji değiştirme tesisi bağlantı yolları inşaatı tamamlanarak Türkiye’nin Samsun, Rusya’nın Kavkaz limanları arasında kurulan tren feri hattı ile kombine taşımacılık başlatılmıştır. Bugüne kadar 116 sefer yapılarak, 129 bin 356 ton yük taşınmıştır.
Marmara Denizi’nde kombine taşımacılık bir diğer önemli projedir. Avrupa ile Asya arasında karşılıklı demiryolu taşımacılığı ile Derince ve Tekirdağ limanlarında demiryolu-denizyolu ulaşım bağlantısını veya kombinasyonunu sağlamak için gerekli feribot, feribot rıhtımı, işletme izinleri ve liman yatırımları tamamlanmış olup Derince ve Tekirdağ arasında tren feri işletmeciliği yeniden başlatılmıştır. Bugüne kadar 478 sefer yapılarak, 230 bin187 netton yük taşınmıştır.
Bir diğer önemli proje ise tır kasası taşımacılığıdır. Bu sistemde karayolu yük taşıma araçları çekicisi olmadan sadece kasaları, bu taşıma için imal edilen özel vagona (cep vagon) yüklenerek demiryolunda taşınıyor. Bu taşıma ile güvenlik, gürültü azlığı, çevre dostu, enerji tasarrufu, sınır kapılarında geçiş kolaylığı, gümrükte kolaylık, etkin personel ve araç kullanımı, etkin kapasite sağlanmaktadır. TCDD ile DB Schenker Rail arasında yürütülen ortak çalışmalar neticesinde Almanya (Köln) ile Türkiye (Çerkezköy) arasında demiryolu ile ilk defa tır kasası (çekicisiz dorse) taşımacılığı başlatılmıştır. Almanya (Köln) – Avusturya - Macaristan - Romanya - Bulgaristan - Türkiye (Çerkezköy) olmak üzere, toplam 2.719 km’lik parkurda haftada karşılıklı bir sefer ile tır kasası taşınmakta olup seyahat süresi 5 gündür. Bugüne kadar 64 geliş ve 64 gidiş olmak üzere, toplam 128 tren seferi ile bin 916 vagonla 3 bin 82 tır kasası ve 68 bin 161 ton eşya taşınmıştır.
Yük taşımacılığı alanında hayata geçirilen bir diğer proje ise, Noisy Le-Sec (Fransa)- Köseköy Konteyner Blok Treni’dir. Bu proje kapsamında Şubat 2015 tarihinden itibaren Türkiye ile Fransa arasında (Renault) oto parçası taşımacılığı başlatılmıştır. Haftada karşılıklı 4 sefer işletilmektedir. Bugüne kadar 118 ihracat ve 109 ithalat seferi olmak üzere, toplam 227 tren seferi ile 2 bin 325 adet vagon ile 4 bin 544 adet oto parçası yüklü swap-body taşınmıştır.
Çukurhisar-Avusturya Manyezit taşıması bir diğer önemli projedir. Teşekkülümüz tarafından üretilen TADNS vagonları ile Çukurhisar-Avusturya arasında 2014’te manyezit taşımacılığı başlatılmıştır. Türkiye (Çukurhisar)- Bulgaristan-Sırbistan-Macaristan- Avusturya (Trieben, Hochfilzen, Wartberg) parkurunda işletilen tren sefer sayısı ilk etapta haftada 1 olarak planlanmıştır. Daha sonra sefer sayıları artırılacaktır. Bugüne kadar 60 sefer ihracat taşıması gerçekleştiren tren seferi ile 52 bin 387 ton manyezit taşınmıştır.
Son olarak belirteceğim proje Avusturya (Schwertberg) - Türkiye (Tekirdağ Liman) oto taşımasıdır. Avusturya (Schwertberg) - Türkiye (Tekirdağ Liman) arasında 2015’te otomobil taşımacılığı başlatılmıştır. Trenin toplam seyir süresi 5 gündür. Bugüne kadar 41 tren seferi ile 8 bin 364 adet araç ülkemize taşınmıştır.
"TÜRKİYE’NİN HER TARAFINI HIZLI DEMİR AĞLARLA ÖRÜYORUZ"
Bu yıl açılması beklenen Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu Hattı dahil olmak üzere, yeni oluşturulan projeler nasıl fırsatlar oluşturacak, yılda kaç ton yük taşınacak?
Kars-Tiflis-Bakü Demiryolu Hattı, Marmaray ve diğer projelerle birlikte Avrupa’dan Çin’e kesintisiz demiryolu koridorunun önemli bir bölümüdür. Kars-Tiflis-Bakü Demiryolu Hattı projesiyle yıllık 6,5 milyon ton yük taşımayı planlıyoruz. Türki Cumhuriyetlere doğrudan bağlanılması halinde mevcut taşıma miktarının 3 katı kadar transit taşıma yapılması ve demiryollarında hedeflerin çok daha kısa sürede gerçekleşmesi sağlanacaktır.
Yük taşımacılığına yönelik olarak hem yük hem de yolcu taşımacılığı yapabileceğimiz çok sayıda hızlı tren projemiz var. Bunlardan bazılarının imalatları bazılarının ise ihale süreçleri devam ediyor. Bunlardan kısaca söz edecek olursak; Bursa-Bilecik, Konya-Karaman ve Adana-Mersin hızlı tren hatlarının inşası sürüyor. Karaman-Ulukışla-Yenice, Eskişehir-Kütahya-Antalya Demiryolu, Antalya-Konya-Aksaray-Nevşehir-Kayseri Demiryolu, Samsun-Çorum-Kırıkkale Demiryolu, Sivas-Erzincan Hızlı Tren Projesi, Erzincan-Erzurum-Kars Demiryolu, Halkalı-Kapıkule, Adana-İncirlik- Osmaniye (Toprakkale), Bursa-Gemlik hızlı tren projelerinin ise etüt, proje ve ihale çalışmaları devam ediyor. GAP Eylem Planı kapsamında bazılarının yapım çalışmaları, bazılarının proje ve ihale süreçleri devam eden hatlarımız var. Bunlar; Bahçe-Nurdağ, Akçagöze-Başpınar, Nurdağ-Başpınar, Toprakkale-Bahçe, Mürşitpınar-Şanlıurfa ve Nusaybin-Cizre-Silopi-Habur hızlı demiryolu projeleridir.
Kısaca doğusundan batısına, kuzeyinden güneyine ülkemizin her tarafını hızlı demir ağlarla örüyoruz. Tatvan-Van arasında Van Gölü üzerinden demiryolu bağlantısını sağlayan feribotları da yeniliyoruz. Halen 9-10 vagon kapasiteli 4 feribotla günde 1500 ton yük taşırken, 50 vagon kapasiteli 2 feribotla günde 10 bin 500 ton yük taşıyarak, taşıma kapasitesini 10 kat artıracağız. İlk feribotun sürüş testlerine yakında başlanacaktır. İkinci feribotun sürüş testleri ise yılın ikinci yarısında tamamlanmış olacaktır. Diğer taraftan devam eden mevcut yolların yenilenmesi, elektrikli ve sinyalli hale dönüştürme çalışmalarımız, trenlerin hızını ve hat kabiliyetlerini artıracağından, yük taşıma miktarında da artış sağlayacaktır.
"7 LOJİSTİK KÖY FAALİYETE BAŞLADI"
Lojistik merkez projelerinde son durum nedir?
Teşekkülümüz TCDD tarafından, organize sanayi bölgelerine yakın ve yük potansiyeli yüksek olan İstanbul (Halkalı ve Yeşilbayır), İzmit (Köseköy), Samsun (Gelemen), Eskişehir (Hasanbey), Kayseri (Boğazköprü), Balıkesir (Gökköy), Mersin (Yenice), Uşak, Erzurum (Palandöken), Konya (Kayacık), Denizli (Kaklık), Bilecik (Bozüyük), Kahramanmaraş (Türkoğlu), Mardin, Kars, Sivas, Bitlis (Tatvan) Habur’da 19, 1 adet de Bakanlığımız Alt Yapı Yatırımları Genel Müdürlüğü’nce İzmir’de (Kemalpaşa) olmak üzere ülkemizde 20 adet lojistik merkez planlanmıştır. Bunlardan Samsun (Gelemen), Uşak, Denizli (Kaklık), İzmit (Köseköy), Eskişehir (Hasanbey), Balıkesir (Gökköy) ve İstanbul (Halkalı) olmak üzere, 7 adet lojistik merkez işletmeye açılmıştır. Bilecik (Bozüyük), Mardin, Erzurum (Palandöken), Kahramanmaraş (Türkoğlu), Mersin (Yenice) ve Konya (Kayacık) olmak üzere, 6 adet lojistik merkez için inşaat ve ihale çalışmaları devam etmektedir. Bunların dışında Kayseri (Boğazköprü), İstanbul (Yeşilbayır), Sivas, Kars, Şırnak (Habur) ve Bitlis (Tatvan) lojistik merkezlerine ilişkin proje, kamulaştırma ve ihale hazırlık işlemleri sürdürülmektedir.
Türkiye’nin demiryolu taşımacılığı alanında hedefleri neler?
Yapım maliyeti ucuz, kullanım ömrü uzun, petrole bağımlı olmayan, çevre dostu bir ulaşım sistemi olan demiryolu taşımacılığının ulaşım sistemimizde gerek yolcu gerek yük taşımacılığında daha etkin hale gelmesi sonucunda ülkemiz ekonomik, sosyal ve kültürel olarak kalkınmaktadır. Ülkemiz kaynakları verimli ve etkin kullanılmakta, bölgesel farklılıklar azalmakta, kısaca sağlıklı, dengeli bir ulaşım sistemi tüm sisteme artı değer katmaktadır. Diğer taraftan cumhuriyetin 100. yılı olan 2023’te dünyanın ilk 10 ekonomisi ve demiryolu sektörüne sahip ülkesi olma hedefimiz var. 2023 hedefleri kapsamında; 3.500 km yüksek hızlı demiryolu, 8.500 km hızlı demiryolu ve 1.000 km konvansiyonel demiryolu olmak üzere, 13.000 km demiryolu yaparak 25.000 km demiryolu uzunluğuna ulaşılması hedeflenmektedir.
Ayrıca tüm hatların yenilenmesinin tamamlanması, demiryolu taşımacılık payının yolcuda ’a, yükte ’e çıkarılması, milli demiryolu standartlarının oluşturulması, Emniyet Yönetim Sistemi’nin altyapı ve işletmeciliğin her kademesinde etkin ve sürekli uygulanmasının sağlanması ve bunun sektörel kültür haline getirilmesi, geliştirilen “Milli Sinyal Sisteminin” yaygınlaştırılarak marka haline getirilmesi, mevcut araçların hızlı tren hatlarına uygun hale getirilmesi, her türlü demiryolu aracının ülkemizde üretilmesi, yük potansiyeli bulunan lojistik merkezleri, fabrika, sanayi, OSB ile limanlara iltisak hattı bağlantılarının artırılarak kombine ve yük taşımacılığının geliştirilmesinin sağlanması, demiryolunun serbestleştirilmesi, Demiryolu Ulaşım Enstitüsü’nün kurularak faaliyete geçirilmesi, milli demiryolu sanayisi ile Ar-Ge’sinin desteklenmesi ve her türlü demiryolu teknolojisinin geliştirilmesi, uluslararası demiryolu koridorlarının geliştirilmesinin sağlanması hedefleniyor.
"İKİNCİL MEVZUATLAR YAYIMLANDIĞINDA SERBESTLEŞME FİİLEN BAŞLAYACAK"
Demiryolu ulaştırmasının serbestleşmesine ilişkin yürütülen çalışmalarda nasıl bir aşamaya gelindi? Serbestleşme sürecinin etkileri ne olacak?
6461 Sayılı Türkiye Demiryolu Ulaştırmasının Serbestleştirilmesi Hakkında Kanun gereği Demiryolu Düzenleme Genel Müdürlüğü’nce yapılan ikincil mevzuat çalışmaları devam ediyor. İkincil mevzuatın tamamı yayımlandığında demiryolu sektörü fiilen serbestleşmiş olacak. TCDD ise söz kanuna göre TCDD Taşımacılık AŞ’nin tescili ve kapasite tahsisine yönelik şebeke bildirim çalışmalarını sürdürmektedir. Süreç tamamlanıp fiilen serbestleşmeye geçildiğinde, özel sektör kendi personeli ve trenleriyle yük ve yolcu taşımacılığı yapabilecektir.
Ayrıca;
• Demiryolu alanındaki mevcut ülke kaynağının daha verimli kullanılması sağlanacak ve atıl kapasite kullanıma açılacak,
• Tekelin kaldırılması ve sektörün serbestleştirilmesi ile AB demiryolu mevzuatına uyum sağlanmış olacak,
• Demiryolu hizmetlerinin emniyet düzeyi yükselecek,
• Demiryolu hatlarında kapasite kullanımı da artacak,
• Ortaya çıkan rekabet ile taşınan yük miktarı artacak,
• Yük ve yolcu taşımacılığı performansı daha da iyileşecek,
• Karayolu trafik sıkışıklığındaki artış hızı azalacak,
• Demiryolunun çevresel avantajları sayesinde diğer taşımacılık türlerinin çevre ve insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkileri azalacaktır.
Diğer taraftan müşteri memnuniyetini karşılayabilmek, daha emniyetli ve kaliteli taşımacılık yapabilmek için TCDD, TCDD Taşımacılık A.Ş, ve özel tren işletmecileri ile gelişen demiryolu sanayisi istihdam üzerinde olumlu katkılar sağlayacaktır.
MARMARAY’DA YÜK GECE TAŞINACAK
TCDD Genel Müdürü Ömer Yıldız, 29 Ekim 2013 tarihinde hizmete açılan Marmaray’ın Halkalı ve Pendik bağlantıları tamamlandıktan sonra hatta gece saatlerinde parlayıcı ve patlayıcı maddeler dışında yük taşımacılığı da yapılacağını söyledi. Yıldız, “Böylece Asya-Avrupa arasında kesintisiz demiryolu yük taşımacılığı projesi hayata geçirilecektir” dedi. Halkalı – Çerkezköy arasında sinyalizasyon ve elektrifikasyon çalışmalarının devam ettiğini belirten Yıldız, bununla birlikte 25.11.2015 tarihinden itibaren günde iki adet blok yük treni çalıştırılarak, hattın kısmen yük taşımalarına açıldığını vurguladı.
Kaynak: Lojistik Hattı