UTİKAD Yönetim Kurulu Başkanı Turgut Erkeskin, Forbes Dergisine verdiği özel röportajda, liman yatırımlarının demiryollarıyla planlanması gerektiğini belirterek, "Demiryolsuz liman kalmasın" dedi.
Bugün denizcilik ve limancılık sektörünün geldiği nokta hakkındaki görüşlerinizi alabilir miyiz? Tam anlamıyla bir deniz ülkesi olan Türkiye, sahip olduğu bu avantajı sizce ne kadar verimli kullanabiliyor?
Denizyolu taşımacılığı diğer taşıma modlarına göre daha ekonomik olmasının yanında, çok büyük miktardaki yüklerin tek seferde ve güvenli olarak taşınmasına olanak sağladığı için dünyada ve ülkemizde her zaman en çok tercih edilen taşıma tipi olmuştur. Günümüzde dünya ticaretinin yaklaşık %90’ı denizyolu ile gerçekleştirilmektedir. Küreselleşme ile birlikte limanlar sadece bulundukları yerin limanı olmaktan çıktı ve bölgelerindeki yük trafiğine hizmet veren merkezler konumuna geldi. Üç taraflı denizlerle çevrili ülkemizde ne yazık ki yıllarca limanlarımızın ülke ekonomisindeki bu önemi anlaşılamamıştı.
Türkiye’nin dış ticaretinin büyümesinin ardından ulusal sınırlar içinde yük taşımacılığında denizyolu çok daha yoğun kullanılmaya başlanmıştır. Bu gelişmenin paralelinde liman işletmeciliği sektörümüzün de gelişmesine olanak sağlanmıştır. Nitekim son 10 yıllık rakamlara baktığımızda Türkiye’de faaliyet gösteren limanlarda yük trafiğinin her yıl ortalama yüzde 7.3 oranında büyüdüğünü görüyoruz.
Özellikle Türkiye’de özel limanların devreye girmesinin ardından önemli yatırımlar da hayata geçmeye başladı. Limanlarda sağlanan iskele ve saha kapasite artışları ile tedarik zinciri ve lojistik hizmetler kapsamında kendini geliştiren liman işletmecileri, küresel lojistik ağlar içinde kendine yer bulmaya başlamışladır. Nitekim gerek denizyolu armatörlerinin her geçen yıl daha büyük kapasiteli, dev konteyner gemilerini hizmete alması, gerekse İzmir Çandarlı, Mersin Konteyner ve Filyos Limanı gibi dev projelerin bakanlığın gündeminde olması ve özel yatırımların devam etmesi bu sektörümüzün iş hacimlerinin daha da artacağını göstermektedir.
Türkiye’nin hem kendini daha ileriye taşıma hem de uluslararası rekabette çıtayı daha üst seviyelere çekme anlamında daha başarılı bir konuma erişebilmesi için sizce hangi atılımların devreye alınması gerekmektedir?
Türkiye’nin gelecek yıllara yönelik ticaret hedefleri göz önüne alındığında büyük adımlar atılması gerektiğini belirtebiliriz. Türk limancılık sektörünün gelişimini sağlayacak en önemli adım “demiryolu” bağlantı olanaklarının sağlanmasıdır.
Taşıma modları arasındaki geçiş kolaylığı ve düşük maliyet avantajı yanında çevre dostu yaklaşımı nedeniyle, intermodal taşımacılık her geçen gün önemini artırmaktadır. Türkiye limanları da konum itibari ile ithalat/ihracat yükleri, hem komşu ülkelere transit trafik hem de Karadeniz bağlantılı transit yükler için ideal konumda. Bundan dolayıdır ki UTİKAD olarak demiryolsuz liman olmaması gerektiğini her platformda dile getiriyoruz. Limanların mutlaka demiryollarıyla birlikte planlanması ve liman yatırımlarına paralel olarak demiryolu yatırımlarının da hız kazanması gerekmektedir. Bu şekilde ülkemiz konteyner ve intermodal taşımacılıkta dünya pazarında önemli bir payı alabilecektir.
Ayrıca limanlarımıza yönelik bürokrasinin de gözden geçirilmesi gerekmektedir. Zaman kaybına yol açan verimsiz iş süreçleri giderilmeli, gümrük kontrolleri limanlardaki süreci etkilemeyecek şekilde düzenlenmelidir. Örneğin Singapur Limanı’nda daha gemi seyir halindeyken limana inecek yükle ilgili tüm gümrük işlemleri tamamlanıyor. Dünyanın birçok limanında işleyiş bu şekilde ilerlerken Türkiye’de de benzer sistemleri hayata geçirmeliyiz.
Sektör geleceği hakkında öngörüleriniz? 2023 hedeflerinde denizcilik ve liman işletmeleri nasıl bir rol oynayacak?
Türkiye, uluslararası deniz yolu taşımacılığında lojistik üs olabilecek potansiyele sahiptir. Bu çerçevede, Türkiye’nin 2023 dış ticaret hedeflerinin hayata geçmesi için denizyolu taşımacılığı potansiyelinin ve limancılık sektörünün de iyi yönetilmesi gerekmektedir.
Denizyolu taşımacılığında; mevcut limanların altyapı yetersizliklerinin giderilmesi ve bağlantılarının geliştirilmesi, aktarma merkezi olacak limanların inşası, limanların intermodal uygulamalar için gerekli altyapılarının geliştirilmesi, bürokrasinin ve mevzuatların düzetilmesi gerekmektedir.
Lojistik maliyetlerin ülkelerin dış ticaretindeki önemi unutulmamalı. Limanlar da birer lojistik merkezdir. Ülkemizde de denizyolu taşımacılığının geliştirilmesine ilişkin politikalar belirlenirken öncelikle lojistik sektörünün değişen yapısının dikkate alınması önem arz ediyor. Bu doğrultuda, ülkemizin kalkınma hedefleri çerçevesinde hangi tür limanların nerede, nasıl ve hangi özelliklerde yapılması tespit edilmeli, bir master plan eşliğinde hayata geçirilmelidir.
Bölgesinde ve dünyada etkin konuma sahip bir ülke olarak, atacağımız bu adımların ardından bulunduğumuz coğrafyada deniz ticaretimizi geliştirip, büyütebiliriz.