Türkiye’nin Avrupa Birliği ile oluşturduğu Gümrük Birliği, Birliğe üyelik vizyonu çerçevesinde, salt bir ekonomik entegrasyon modeli olmasının ötesinde, sadece eşyanın serbest dolaşımına ilişkin değil, aynı zamanda ticaret, rekabet, fikri ve sınai mülkiyet hakları, patent ve gümrük konularında AB mevzuatına uyum sağlanmasına ilişkin yükümlülükler Gümrük Kanunu'muzdaki değişikliklerle sağlanmış bulunuyor.
Yeni Birlik Gümrük Kodu'nun yürürlüğe girmesi ile Avrupa Birliği ülkelerinde gümrük kuralları bakımından uygulamaya başlanılacak yeniliklerin belli başlıları şöyle sıralanıyor;
1. Merkezi gümrükleme
Birlik Gümrük Kodu'nun getireceği en önemli yenilik, merkezi gümrükleme imkanı olup bu sayede ekonomik operatörler gümrük beyanlarını eşyanın fiziksel olarak gümrük bölgesine girdiği ve çıktığı veya eşyanın sunulduğu gümrük idaresi yerine yerleşik oldukları ve ticari kayıtlarını tuttukları yer gümrük idaresine beyan edebiliyor.
2. Öz değerlendirme
Buna göre, gümrük idareleri, başvuru üzerine, gümrük idarelerince yapılması gereken belirli gümrük işlemlerini yerine getirmek, ödenecek ithalat ve ihracat vergilerini belirlemek ve gümrük gözetimde belirli gümrük kontrollerini gerçekleştirmek için ekonomik operatörü yetkilendirebiliyor.
3. Zorunlu teminat
Topluluk Gümrük Kodu'nda gümrük idarelerince gerekli görülmedikçe teminat verilmesi zorunluluğu yok iken, Birlik Gümrük Kodu potansiyel gümrük yükümlülüğünün doğabileceği tüm işlemlerde teminatı zorunlu hale getiriliyor.
4. Geçici depolama
Şimdiki Topluluk Gümrük Kodu'nda denizyolu ile gelen eşya için 45, diğer yolla gelen eşya için 20 gün olarak belirlenmiş olan geçici depolama süreleri, Birlik Gümrük Kodu'nda uzatmalar da dahil azami 90 gün olarak belirleniyor.
5. İşleme rejimlerinin birleştirilmesi
Birlik Gümrük Kodu ile getirilen önemli düzenlemelerden biri de Dahilde İşleme Rejimi (DİR), Gümrük Kontrolü Altında İşleme Rejimi ve İmha (Gümrük İdaresi'nce gerçekleştirilen hariç) işleminin Dahilde İşleme Rejimi altında birleştirilmesi oluyor.
6. Bağlayıcı bilgi
Bağlayıcı bilgi uygulamasının tarife ve menşe dışında diğer alanlarda da (örneğin kıymet gibi) verilebilmesi mümkün hale getiriliyor.
7. Eşyanın serbest bırakılması
Yetkilendirilmiş yükümlüler tarafından standart veya basitleştirilmiş gümrük beyanlarını içerecek kayıt yoluyla beyan yapıldığında, eşyanın gümrüğe sunulmasına gerek kalmaksızın eşya serbest bırakılmış olarak kabul ediliyor.
8. Cezalar
Cezaların etkili, orantılı ve caydırıcı olması şartı getiriliyor.
9. Kıymet
Halihazırda eşyanın ilk satış fiyatının satış bedelinde kullanılabilmesi mümkün iken, yeni düzenlemenin kabul edilmesi halinde, eşyanın serbest dolaşıma giriş beyanından önceki son fiyatının satış bedeli olarak alınması gerekiyor.
10. Temsil
Topluluk Gümrük Kodu'na kıyasla Birlik Gümrük Kodu temsilcilerin yerleşik olmadığı AB üyesi ülkelerde hizmet ifa edebilmesi kolaylaştırılıyor.
Netice olarak, Birlik Gümrük Kodu ile getirilen ve yukarıda belirtilen yeni basitleştirmelerin özellikle ticaret erbabı için maliyetleri azaltacağı ve gümrük işlemlerinin daha öngörülebilir olmasını sağlayacağı Gümrük Müşaviri Deniz Koyunoğlu tarafından da belirtiliyor.
Hasan Akdoğan / Dünya Gazetesi