35 yıldır yaklaşık yılda %10’luk bir performansla büyüyen bir ülke Çin. Yaklaşık 4 trilyon dolarlık dış ticaret hacmi ile dünyanın en büyük 2. ekonomisi ve 1990 yılından bu yana gelişmekte olan ülkelere yapılan yatırımların ilk adresi. Ülkemiz açısından da Çin’in önemli bir yeri var. Çin, Türkiye’nin Asya-Pasifik Ülkeleri arasındaki en büyük ticaret partneri ve dünyada üçüncü sırada ithalat yaptığı bir ülke konumunda.
2011 yılında Türkiye-Çin arasındaki diplomatik ilişkilerin 40’ıncı yıldönümü kutlandı. İçinde bulunduğumuz 2013 yılı da Türkiye’de “Çin Yılı” olarak kutlanıyor. Tarihi uzun yıllara dayanan ilişkilerin aksine iki ülke arasındaki ticari ilişkiler ancak 2000 yılından bu yana düzenli bir gelişme göstermiştir. 2005 yılında 7,4 milyar dolar olan karşılıklı ticaret rakamı, 2010 yılında 19,5 milyar dolara kadar yükselmiştir.
Türkiye’nin Çin’e ihracatı ise yıllar itibariyle artış göstermiş olsa da Çin’in ithalat potansiyeli ve Türkiye’nin üretim ve ihracat kapasitesini değerlendirdiğimizde ortaya çıkan rakamların yeterli olmadığını görüyoruz. 2000 yılında 96 milyon dolar olan Türkiye’nin Çin’e ihracatı, 2005 yılında 550 milyon dolar, 2010 yılında 2,26 milyar ve 2011 yılında ise 2,46 milyar dolara yükselmiştir. 2000 yılında 1,3 milyar dolar olan Çin’den yaptığımız ithalat, 2005 yılında 6,8 milyar, 2010 yılında 17,8 milyar dolar,2011 yılında ise 21,69 milyar dolarla sürekli bir artış göstermiştir.
İki ülke arasında devamlı artan ticaret hacmi -ithalat/ihracat dengesi açısından - Türkiye aleyhine işlese de; Çin’in, Türkiye için önemli bir tedarikçi, ihracat için de büyük bir potansiyel pazar olduğu ortadadır.
Türkiye-Çin ticari ilişkilerini lojistik sektörü, kullanılan taşıma modelleri ve güzergahlar açısından değerlendirdiğimizde de üç taşıma şeklinin daha çok kullanıldığını görüyoruz: Bunlar başta denizyolu, ardından havayolu ve son yıllarda özellikle Dubai üzerinden yapılan, deniz ve uçak kombinasyonu ile oluşturulan multimodal taşımacılık.
Son yıllarda iki ülke arasında ticaretin yürütüldüğü güzergahlar ve deniz+hava taşıma modlarına alternatif olarak, düşük maliyetli, daha kısa ve daha hızlı bir ticaret yolu olarak demiryolu taşımacılığı öne çıkmaktadır.
Türkiye ile Çin’i birbirine demiryolu ile bağlayacak “İpek Rüzgarı Blok Tren Projesi”, Türkiye- Çin arasındaki ticaretin karşılıklı artması adına büyük önem taşımaktadır.
Türkiye’nin üyesi olduğu, AB-Doğu Avrupa-Kafkaslar ve Orta Asya’dan 14 ülkenin katılımıyla oluşturulan Transport Corridor Europe-Caucasus-Asia (TRACECA Projesi) içinde yapımı devam eden Kars-Bakü-Tiflis demiryolu hattı ve Avrupa’yı Türkiye üzerinden demiryolu ile Çin’e bağlayacak “Marmaray Projesi”nin tamamlanması, demiryolunu diğer taşıma modlarına göre ciddi bir alternatif haline getirecektir.
Demiryolu taşımacılığında önemli bir başka koridor da Türkiye-İran-Pakistan-Çin koridorudur. Pakistan ile Çin arasında yeni imzalanan demiryolu işbirliği anlaşması uygulamaya geçtiğinde Türkiye ile Pakistan arasında var olan hattı Çin’e bağlamak mümkün olacaktır. Bu çerçevede 24-25 Eylül tarihleri arasında üç ECO ülkesi Türkiye, İran ve Pakistan arasında yapılacak görüşmeler önemli bir fırsattır.
Yine coğrafi avantajlar açısından değerlendirdiğimizde, Çin mallarının, Ortadoğu ve Kafkaslar ve Kuzey Afrika’ya ulaştırılmasında Türkiye’nin bu hat üzerinde önemli bir ‘hub’ olması, çeşitli ticaret ağlarının düğüm noktası işlevinde bulunması söz konusudur. Bu nedenle her iki ülke ticaretinin geliştirilmesine imkan sağlayacak işbirliklerinin artırılması, sektörler arası potansiyel ve kapasitelerin tanınması, sunulacak fırsat ve avantajların değerlendirilmesini yönelik ziyaretler gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Eylül ayı içinde Çin’in XIAMEN kentine gerçekleştirilecek olan SINO International Freight Forwarders Conference iki ülke lojistik servis sağlayıcılarının biraraya gelerek işbirliği imkanlarını değerlendirebilecekleri sektörün en önemli platformlarından birisini sunmaktadır.
Ancak işbirliğini geliştirme platformlarının Türkiye bacağı olarak konumlandırabileceğimiz, gelecek yıl Türkiye’de düzenlenecek FIATA 2014 Dünya Konferansı’nı da buradan tekrar hatırlatmak istiyor ve tüm Çinli meslektaşlarımız ile derneğimiz UTİKAD’ın Çinli muadili CIFA’yı büyük bir katılımla gelecek yıl İstanbul’a davet ediyoruz.
Turgut Erkeskin/UTA Lojistik