Bu statü ile gümrük işlemlerini kolaylaştırılarak daha hızlı ve rekabet gücünü artıran, dış ticarette konulan hedeflere ulaşmada katkı sağlayacak düzenlemeler de yönetmelikte yer aldı.
10 Ocak 2012 tarihinde 28524 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan ''Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırılması Yönetmeliği'' ile Gümrük ve Ticaret Bakanı Hayati Yazıcı'nın ifadeleri ile gümrük idarelerinin işleyişinden, görünümüne kadar sistemin tamamen değiştirildiği, hızlandırıldığı ve daha güvenli hale geldiği, 'en kolay, en güvenli ticaret' misyonu doğrultusunda 'Kolay Ticaret, Büyük Türkiye 'projelerinin hayata geçirildiği düzenlemeler yapıldı.
Yönetmeliğin Resmi Gazete'de yayınlandığı gün, İstanbul'da Gümrük ve Ticaret Bakanı Hayati Yazıcı'nın da katılımı ile yapılan düzenlemelerin tanıtım toplantısı düzenlendi.
Gümrük yükümlülüklerini yerine getiren, kayıt sistemi ile düzenli ve izlenebilir olan, mali yeterlilik, emniyet ve güvenlik standartlarına sahip bulunan, kendi otokontrolünü yapabilen güvenilir firmalara gümrük işlemlerinde birtakım kolaylık ve imtiyazlar sağlayan Yetkilendirilmiş Yükümlü olarak kısaca AEO olarak tanımlanan uluslararası statüye dahil olundu.
Bu statü ile gümrük işlemlerini kolaylaştırılarak daha hızlı ve rekabet gücünü artıran, dış ticarette konulan hedeflere ulaşmada katkı sağlayacak düzenlemeler de yönetmelikte yer aldı.
Bu yönetmelik ile Serbest Bölgeler dahil Türkiye Gümrük Bölgesi'nde yerleşik en az 3 yıldır faaliyette bulunan gerçek ve tüzel kişiler ile kamu kurum ve kuruluşları yetkilendirilmiş yükümlü olabilecekler. 3 yıldan az faaliyette bulunan firmaların durumları bakanlıkça ayrıca değerlendirilebilecek.
Yönetmelikte belirlenen koşulları sağlayarak Yetkilendirilmiş Yükümlü statüsü alan ihracatçı işletmelere ihracatta, eşyasını ihracat gümrük idaresine sunmadan işlemlerini kendi tesislerinde yapabilme, izinli gönderici statüsü alan taşıyıcıya da izinli gönderici olarak transit eşyasını hareket gümrük idaresine sunmadan kendi tesislerinden sevk edebilme imkanı verilmiş olacak.
Yetkilendirilmiş Yükümlü statüsü ile teminatlı işlemlerde götürü teminat uygulaması, odalarca onay ve gümrük müdürlüklerinden vize işlemi yapmadan ATR belgesi düzenleyebilme, eşyanın kıymetine bakılmaksızın fatura beyanı ve EURMED fatura beyanı düzenleyebilme, eksik belgeyle beyanda bulunabilme, eşya türüne bakılmaksızın eşya taşıttan indirilmeden gümrük işlemlerinin tamamlanabilmesi, gümrük yönetmeliğinde belirilenmiş eşyanın ithalinde 6 ay öncesine kadar alınmış tahlil raporunu ibraz edebilme ve gümrük yönetmeliği ile belirlenmiş eşyayı tahlil raporu alınmadan teslim alabilme, konşimento ibraz edilemeyen petrol ve türevlerinin konşimento ibrazından önce teslim alabilme ve ayniyat tespiti bakanlıkça yapılacak düzenlemelerden yararlanabilme ayrıcalıklarına kavuşulmuş olacak.
Bunun yanında emniyet ve güvenliğe ilişkin kolaylıklardan da yararlanmaya sahip olunacak.
Yetkilendirilmiş Yükümlü statüsüne sahip olunmak için aranan koşullar;
-Güvenilirlik koşulu,
-Ticari kayıtların güvenilir ve izlenebilir olması,
-Mali yeterlilik koşulu,
-Emniyet ve güvenlik koşulu.
Güvenilirlik Koşulu: Gümrük mevzuatı ihlali yapmamış olmak, Yönetim Kurulu üyeleri ve sermayesinin yüzde 10'undan fazlasına sahip gerçek kişiler ile temsil yetkisine haiz kişilerin kamu güvenliğini tehdit eden ve ciddi boyutta mali suçtan mahkumiyet kararı bulunmaması (Adli sicil belgeleri, SGK borcu yoktur yazısı, Vergi Borcu yoktur yazısı).
Ticari Kayıtların Güvenilir ve İzlenebilir Olma Koşulu: Bu koşul için ticari ve varsa taşımayla ilgili kayıtlarının gümrük kontrollerinin doğru ve etkin yapılabilmesine elverişli ve izlenebilir olması. Ayrıca ticari faaliyetine ilişkin belgelerin düzgün şekilde arşivlenmesi ve korunması, bilgisayar sistemlerinin yetkisiz girişlere karşı korumaya ve güvenceye almaya yönelik uygun bilişim teknolojilerine sahip olunması (ISO 27001 ve ISO 9001 sertifikaları).
Mali Yeterlilik Koşulu: Başvuru sahibinin taahhütlerini karşılayacak mali yapıya sahip olması, iflas işlemi başlatılmamış olması (YMM raporu).
Emniyet ve Güvenlik Koşulu: Bina ve sevkiyat sahalarının izinsiz girişi engelleyecek nitelikte olması, eşya ve taşıma araçlarına izinsiz müdahaleyi önleyecek tedbirlerin alınmış olması, otokontrolün sağlanıyor olması, birlikte çalışılan kuruluşların iş yapış şekillerinin kontrol edilmesi, hassas pozisyonlarda çalışanların periyodik olarak güvenlik kontrollerinin yapılması.
Yetkilendirilmiş Yükümlü Statüsü almak için başvuru şeklinden hangi belgelerin verileceğine, ne tür formların doldurulacağına, inceleme sürelerinden başvurunun ret şekline kadar birçok detay yönetmelikte yer alıyor.
Yeni bir uygulama olması ve daha önce benzeri çalışmanın yapılmamış olması nedeni ile uygulamaya yönelik bazı tereddütler meydana geliyor.
4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanununda ''Taşıma İşleri Organizatörü'' olarak tanımlanan R2 türü yetki belgesine sahip firmalar için net açıklamalar bulunmamaktadır. Yönetmeliğin tamamı değerlendirildiğinde salt karayolu taşımacılığı yapan firmalar ve C2 belgeli firmalar öne çıkmakta, denizyolu, demiryolu, havayolu ve karayolu taşımalarını organize eden, kombine taşımacılıkta örnek uygulamalar sergileyen taşıma işleri organizatörlerinin uygulamadan yararlanmaları konusunda tereddütler oluşmaktadır. Bu hizmeti veren firmaların büyük çoğunluğu, yönetmelikte belirtilen tesislere sahip değildir, ISO 27001 e sahip olmak tüm başvuru sahipleri için oldukça zor bir durumdur.
Dış ticarette oldukça önemli uygulamaları kapsayan Yetkilendirilmiş Yükümlü statüsü ile ilgili olarak özellikle 'İzinli Gönderici' yetkisi için taşımacılık ve lojistik sektörünün tüm temsilcilerinin görüş ve değerlendirmeleri ile bazı yönetmelik düzeltmeleri ile önemli kazanımlar sağlanacaktır.
Özellikle lojistik hizmet sunumunda önemli bir yer tutan gümrük alanında reform niteliğinde düzenlemeler yapılması rekabet gücümüzü artıracağı gibi konu ile ilgili dünya sıralamasında da üst sıralara çıkmamıza destek sağlayacak, övgüye değer bir çalışmadır.
Selahattin Doğan/ Transport