Türk armatörler küresel konteyner pazarında 49 adet Türk bayraklı konteyner gemisi ile 16'ncı sırada çok küçük bir payı (1 milyonda 77) ellerinde bulunduruyor.
Merhaba, Deniz Ticaret Odası olarak denizcilik sektöründeki son durumu sizlerle paylaşmak istiyorum. Denizcilik sektöründe 2008 yılı sonunda başlayan kriz, artarak küresel dengeleri alt üst etti. Navlun fiyatlarındaki düşüşün etkileri sektörü sarsmaya devam ediyor.
Önce dökme yük gemilerinde, ikinci el piyasalarına göz atalım. Armatörlerin yeni gemi siparişi ve ikinci el gemi piyasasında küçük gemilere yönelmesi, büyük tonajdaki gemi fiyatlarını düşürmeye devam etmektedir. Baltic Exchange verilerine göre; en büyük kapasitedeki Capsize tipi 170 bin DW tonluk, 5 yaşındaki bir geminin 2008'deki satışı 150 milyon dolar iken, 2011'de 43 milyon, günümüzde 5'te 1'i fiyatına, 30 milyon dolara alınabilmektedir.
Yeni gemi inşa fiyatlarındaki düşüş de dikkati çekmektedir. Bu yılın başında Çin'de Capesize tipi bir geminin 50 milyon dolara siparişi verilirken, 2008'de aynı gemi yüzde 56 daha yüksek olan 88.5 milyon dolara inşa ediliyordu.
Gemi alımı piyasalarına baktığımızda ilginç bir aktör görmekteyiz. Ekonomik krizle boğuşan Yunanistan'da, armatörler tersine bir tablo ile, gemi almaya devam ediyor. Yunanlı armatörler bugün küresel ikinci el yatırımlarının yüzde 15'ini ellerinde bulunduruyor. Toplam 5.5 milyar dolarla 83 adet ikinci el gemi aldılar, 70 adet yeni gemi siparişi verdiler. Yunanlıları toplam 1.75 milyar dolarla Çinli armatörler takip ediyor. Kredi bulma zorluğu ve navlun piyasalarının kötü gidişat, gemi siparişi iptallerini de beraberinde getirdi. Yılın ilk çeyreğinde Çin tersanelerinde 2.6 milyon DW tonluk 41 adet yeni gemi inşa sözleşmesinin iptal edildiğini öğrenmiş bulunuyoruz. Bu köşeden sizlerle paylaşacağım tek iyi haber gemi söküm sektöründen olacak. Piyasalardaki aşırı gemi arzını düşürmek isteyen armatörler, çözümü yaşlı gemileri hurdaya satmakta buluyor. Bu yılın ilk yarısında toplam 28 milyon DW tonluk gemi, söküm tesislerine satıldı. Bu rakam 2010 yılındaki toplam tonajı geçmiş durumda bulunuyor.
Avrupa'nın tek gemi söküm yeri olan Aliağa da bu akımdan nasibini almaya devam ediyor. 2009'de 127 gemi ile 298 bin boş deplasman ton (LDT) olan gemi sökümü, bir önceki yıllara göre, 2010 yılında yüzde 42, 2011 yılında yüzde 55 arttı. Bu yılın ilk 8 ayında ise 660 bin ton ile geçen yılın toplam söküm değerini geçerek, her geçen gün rekor hanesine yeni değer yazdırıyor.
Küresel konteyner filo taşıma kapasitesi son 1 yılda yüzde 6.5 artarak 16.5 milyon TEU'ya ulaştı. 5.5 milyon TEU ile dünyanın en büyük konteyner filosuna sahip olan Almanların bu kapasitesi, Japonya, Danimarka, Yunanistan, İtalya ve Çin gibi büyük filolara sahip ülkelerden çok daha fazla. Ancak son 4 yılda sipariş edilen konteyner gemilerinin yarısı Yunan armatörlere ait. Ana tedarikçi olan Almanlar "charter" pazarında yüzde 57, konteyner gemisi pazarında ise yüzde 33'lük paya sahip olmalarına karşın, Yunan ve İngiliz armatörlerin yeni gemi siparişleri ve ikinci el gemi alımları ile Almanya'nın tahtı sarsılmaktadır.
TÜRKİYE'DE DENİZCİLİK SEKTÖRÜ
Türk armatörler küresel konteyner pazarında 49 adet Türk bayraklı konteyner gemisi ile 16'ncı sırada çok küçük bir payı (1 milyonda 77) ellerinde bulunduruyor. Ülkemizde başı 33 gemi ile Arkas Denizcilik çekiyor. Bayraktar, Turkon ve Furtrans Denizcilik onu takip ediyor. Arkas Denizcilik, Temmuz 2012 itibariyle dünya konteyner hat taşımacılığı liginde 30'uncu sırada yer alıyor ve 40 bin TEU taşıma kapasitesine sahip.
1 Ocak 2012 itibariyle, Yunanistan, Japonya ve Almanya'nın başı çektiği milli ve yabancı bayraktaki 1000 GRT ve üzerindeki gemiler liginde ise Türk armatörler 15'inci sırada yer alıyor. (22 milyon 572 bin DWT)
2011 ve 2012 yılının ilk 7 aylık sektör verilerini karşılaştırdığımızda;
1000 GRT ve üzeri Türk bayraklı deniz ticaret filosunda yüzde 11 artış,
Limanlarımızda elleçlenen yük miktarında yüzde 7.5 artış,
Limanlarımızda elleçlenen toplam konteyner miktarında yüzde 11 artış,
Yurtdışı bağlantılı Ro-Ro hatlarında taşınan araç sayısında yüzde 7.4 azalma,
Limanlarımıza uğrayan kruvaziyer gemi sayısında yüzde 2.3, kruvaziyer yolcu sayısında yüzde 4.7'lik bir azalma yaşanmıştır.
Sadece bu rakamlara bakarak; Türk denizcilik sektöründe dalgalı bir gelişme olduğunu, ancak iyimserliğimizi hala koruduğumuzu söyleyebilirim.
Sevgilerimle.
Geza Dologh/Transport