Ülkemizin en önemli ihraç pazarlarından olan Rusya Federasyonu’na yönelik ihraç yükü taşımalarının büyük bir bölümü Karadeniz sahil bölgesindeki Sochi, Tuapse, Gelencik, Novorossiysk limanlarına yapılıyor. Gerçekleşen bu ihracatın büyük bölümünü ise, Trabzon ve Samsun illerimizden toplam 25 adet Ro-Ro ve feribotlarla yapılan yaş meyve sebze oluşturuyor. 1999 yılında Sarp Sınır Kapısı’nın açılmasından sonra günümüze kadar gelen süreç boyunca, özellikle çabuk bozulabilir nitelikte olan gıda ve yaş meyve sebze gıda ürünlerinden oluşan ihraç mallarımızı bu limanlara bir gün gibi çok kısa sürede sorunsuz bir şekilde sunma olanağına sahiptik.
Ancak, yaş meyve sebze ihracatımızın önemli bölümünün yapıldığı Sochi Limanı’nın 1 Eylül 2010 tarihi itibariyle yük trafiğine kapatılacak olmasının yanı sıra alternatif olarak önerilen Novorossiysk ve Tuapse Limanlarında yaşanan aşırı yoğunluk ve bu limanların 2011 yılından sonra karayolu trafiğine kapatılacak olması gibi nedenlerle Rusya’ya yönelik ihracatımız, büyük bir tehlike ile karşı karşıya geldi. Sorunun çözümüne yönelik çalışmaların en kısa sürede tamamlanması aciliyet arz ediyor. Aksi takdirde, altyapısız ve hazırlıksız olarak liman olanaklarının Trabzon ve Samsun taşımalarına kapatılması durumunda bölgeden Rusya’ya ihracatımızın tamamen durması işten bile değil.
Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından yürütülen çalışmalar kapsamında bu konuda Rus yetkililerle son dönemde karşılıklı inceleme heyetleri düzenlenmiş ve çeşitli toplantılar tertip edilmiştir. Güney Rusya’da bir Türk Lojistik Merkezi kurulması yönünde bir talep Rus tarafına iletilmiş ve bu konuda çeşitli alternatif çözüm olanakları araştırılmıştır. Toplantılarda kolektif olarak ihracatımız, gemi armatörleri ve taşımacılık firmalarıyla konu tüm boyutları ile değerlendirildi.
Görüşmelerde Rus yetkililerinin ısrarla önerdiği Kavkaz Limanı; bu limana geçiş için kullanılması zaruri olan Kerch Boğazı’nın dar ve sığ olması, gelgit, don gibi sorunlar nedeniyle ülkemiz yetkilileri tarafından uygun bulunmadı. Kerch Boğazı geçişlerinde gidiş ve dönüş için 4 kez alınacak klavuz kaptan hizmetleri de ek maliyet getirecekti. Bu noktada Kavkaz Limanı’na kıyasla ülkemize daha yakın mesafedeki Tuapse ve Gelencik limanlarına veya Kerch Boğazı’nın alt kısmındaki Karadeniz sahilinde bulunan Taman Limanı’nın tahsis edilmesinin ülkemiz açısından daha uygun olacağı düşünülüyor. Bu yöndeki talebimiz Rus yetkililerine iletildi. Peki, yeni bir liman ve lojistik merkezi konusunda taleplerimizin Rus yetkililerince kabul edilmesi halinde tüm sorunlar çözülecek mi? Tabi ki hayır.
Tüm lojistik ihtiyaçlarını yaptıkları yatırımlar ile Sochi üzerinden sağlayan yaş meyve sebze ihracatçılarımız, asgari bir yıl bu zorlu geçiş süresince Sochi Limanı’nın kullanılmasına müsaade edilmesini, Tuapse, Gelencik ve Novorossisyk limanlarının ise daha uzun vadeli olarak Türkiye ihraç taşımalarına açık tutulmasını talep ediyor. Bu konuda kamu kuruşları ve STK’ların talebimizle ilgili sürdürülebilir bir lobi oluşturulması ve etkili bir politik baskı zemini tesis edilmesi önemli. Global ekonomik krizden çıkış için uğraşan ihracatçımız bir de yaşanan liman krizi ile Rusya pazarındaki avantajını kaybetmek endişesini yaşamak istemiyor. Rusya pazarındaki paylarını bin bir güçlükle elde etmiş olan ihracatçılarımız güçlü rakiplere Pazar paylarını teslim etmemek ve kapılarına kilit vurmamak adına liman ve lojistik merkez sorunlarının ivedilikle çözümlenmesini ve rakip ülkeler eşdeğerinde yapısal teşviklerle desteklenmeyi istiyor.
Kaynak: Doğa Karadeniz İhracatçılar Birliği Başkanı Ahmet Hamdi Gündoğan / Dünya