Şimdi “bu da nereden çıktı?” diye sorduğunuzu duyar gibiyim. Ama doğru duyuyorsunuz. ADR’de birçok yenilikler yanı sıra, tehlikeli madde taşımasına etkileyecek yeni bir uygulama da tünellere ilişkin olmuştur.
Peki, böyle bir uygulamaya neden ihtiyaç duyuldu? Bilindiği üzere, son yıllarda bazı Avrupa tünellerinde (Mont Blanc, Tauern, Frejus vb.) meydana gelen kazalarda bir önlemin alınmasını zorunlu kılmıştır.
Bunun için, 2007 ADR eğitimlerinde, sürücülere AB Trafik ve Enerji Komisyonu tarafından yayınlanan “Tünellerde Güvenli Davranış” kılavuzun paylaşılması, işlenmesi gereken konular arasında yer almıştır.
Diğer taraftan, ADR üyesi ülkelere kendi yerel mevzuatlarına göre 31.12.2009 tarihinde kadar uygun buldukları tünelleri bir kategoriyi tayin etmeleri kararı alınmıştır. Sözkonusu tünel kodları da aynı zamanda ADR sürücü eğitimlerinde ders konusu olmuş olup, sürücüler bu konuda bilgilendirilmektedir.
2009 yılının bitimine 6 ay kala bazı ülkeler yavaş yavaş tehlikeli madde taşıması için tünel kısıtlama uygulamasına başlamıştır. Bu ülkeler arasında şimdilik Almanya, İsviçre, İngiltere’yi sayabiliriz. Yakın zamanda diğer Avrupa ülkeleri de bu kervana katılacaktır.
ADR 2009 Konvansiyonuna baktığımızda; tünel kısıtlama kodlarını yeniden gözden geçirilmiş (bakınız Bölüm 1.9.5 ve 8.6) ve biraz daha basitleştirilmiştir. Aynı zamanda Tablo A’da sütun 15’e “Taşıma Kategorisi” kolonuna “Tünel Kısıtlama Kodu” da eklenmiştir.
Konvansiyonun 6 aylık geçiş döneminde, ülkeler 01.07.2009 tarihinden itibaren tünel kısıtlama kodlarını uygulamaya başlayabilir; ama en geç 31.12.2009 tarihinden itibaren (bakınız Bölüm 1.6.1.12) tünellerini tanımlamış olmaları gerekmektedir.
Tüneller 5 kategoriye ayrılmıştır: A- B-C-D-E. Kısaca kategorileri açıklayalım;
Tünel A= Tehlikeli madde taşıması için herhangi bir kısıtlama bulunmamaktadır.
Tünel B= Büyük bir patlamaya neden olabilecek tehlikeli maddeler için kısıtlanmış tünel.
Tünel C= Çok büyük bir patlama, büyük bir patlama ve geniş alanı etkileyebilecek toksik maddelerin serbest bırakabilecek tehlikeli maddeler için kısıtlanmış tünel.
Tünel D= Çok büyük bir patlamaya, büyük bir patlamaya ve geniş alanı etkileyebilecek toksik maddelerin serbest kalması veya geniş bir yangına neden olabilecek tehlikeli maddeler için kısıtlanmış tünel.
Tünel E= Her türlü tehlikeli madde için kısıtlanmış tünel. UN Numaraları 2919, 3291, 3331, 3359 ve 3373.
Kategoriler incelendiğinde kısıtlamanın A’dan E’ye doğru arttığı anlaşılmaktadır.
Peki, kategoriyi nasıl yorumlayacağız?
Bir maddenin “tünel kısıtlama kodu” “B” ise, bu durumda bu maddeyi taşıyan taşıma birimi B,C, D ve E kategorisine sahip tünellerden geçemez anlamına gelmektedir.
Diğer taraftan, gönderen taşınan maddeye ilişkin kategoriyi taşımacıya bildirmek durumunda olmasıdır. Tabi ki, bu durum taşımacıyı da taşınan maddenin tünel kısıtlamasının araştırmamasın/öğrenmemesine gerekçe değildir. Asıl önemli olan sürücünün bunu bilmesidir. Bu durumda yine taşımacıya bu bilgiyi sürücüye iletmek kalmaktadır. Ayrıca, sözkonusu tünel kısıtlama kodu taşıma evrakında (Örn. CMR) yazılması ve sürücülerin tünel kısıtlama kodunun anlamını bilmeleri gerekmektedir.
Tünel Kısıtlama Kodu, Bölüm 3.2 Tablo A’da sütun 15’de gösterilmektedir. Bu sütunda kısıtlamalar birçok değişik şekilde ifade edilmekte ve geçebilmektedir.
Kısaca onları da açıklayalım.
(-) bu maddeye ilişkin bir kısıtlama bulunmamaktadır.
“B” B, C, D ve E tünellerinden geçemez
“B1000C” Net patlayıcı kütlesi 1000 kg’ın üzerinde ise, B, C, D, E tünellerinden geçemez, Net patlayıcı kütlesi 1000 kg’ın altında ise, C, D, E tünellerinden geçemez
“B/D” B (ilk kod) = tank içerisinde tehlikeli madde taşıyan araçlar B, C, D ve E’den geçemez, D (ikinci kod) = diğer araçlar D ve E’den geçemez
“B/E” B (ilk kod) = tank içerisinde tehlikeli madde taşıyan araçlar B, C, D ve E’den geçemez, E (ikinci kod) = diğer araçlar E’den geçemez
Aynı şekilde C, C5000D, C/D, C/E, D, D/E, E diye devam etmektedir.
Örnek vermek gerekirse;
UN 1005, Amonyak, saf, 2.3 (8), C/D= B tünelinden geçer, tüp içerisinde taşınıyorsa C tünelinden geçer, tank içerisinde taşınıyorsa C tünelinden geçemez, D ve E tünellerinden geçemez
UN 1203, Benzin, 3, II, D/E = B ve C tünellerinden geçer, variller içerisinde taşınıyorsa D tünelinde geçer/ tank içerisinde taşınıyorsa geçemez, E tünelinden geçemez.
Bu vesileyle, tehlikeli madde taşıyan firmalarımızın bu hususu önem vermeleri, aksi takdirde büyük cezai işlemlerle karşı karşıya kalabileceklerini unutmamaları ve sürücülerine bu konuyu dikkate sunmaları önem arz etmektedir.
Kaynak: TREDER