Uluslararası
ticarette malların dolaşımı esnasında ticari prosedürlerin basitleştirilmesi ve
uyumlaştırılması olarak tanımlanan ‘Ticaretin Kolaylaştırılması Anlaşması’nın
ekonomik katkısının yılda 1 trilyon dolar olacağı hesaplanıyor.
Küresel
ticaret sistemi için dönüm noktası olacak bir adım atıldı. Dünya Ticaret
Örgütü’nün (DTÖ) 21 yıllık geçmişinde ilk kez çokuluslu bir ticaret anlaşması
yürürlüğe girdi. Üye ülkelerin üçte ikisinin onaylaması sayesinde devreye giren
‘Ticaretin Kolaylaştırılması Anlaşması’, küresel ticaretin üzerindeki
düzenlemelerin hafifletilmesini ve gümrük uygulamalarının kolaylaştırılmasını
amaçlıyor. Türkiye’nin de imzacılarından olduğu anlaşmanın küresel ticarete
yılda bir trilyon dolarlık bir katkı sağlaması bekleniyor.
DTÖ Genel
Direktörü Roberto Azevedo, anlaşmayı duyurduğu basın toplantısında, Ruanda,
Umman, Çad ve Ürdün’ün de onay vermesiyle anlaşmayı hayata geçirmek için
gerekli üçte ikilik çoğunluğa ulaşıldığını duyurdu. Anlaşma, gümrük
işlemlerinin düzenlenmesini, kolaylaştırılmasını ve ortak standartlara
kavuşturulmasını amaçlıyor. DTÖ’ye göre ticaretin basitleşmesiyle bir malı
ithal etmek için gerekli süre 1.5 gün, ihracat için gerekli süre de 2 gün
azalacak. Bunların hayata geçirilmesiyle dünyada ticaret masraflarının
azaltılması sağlanacak. Azevedo, ticaret masraflarının ortalama yüzde 14.3
azalacağını duyurdu. OECD’ye göre ticaret maliyetlerindeki her yüzde 1’lik
iyileşmenin dünya ekonomisine 40 milyar dolardan fazla katkı sağlaması
öngörülüyor.
En çok gelişmekte
olan ülkelere yarayacak
Anlaşmadan en
büyük faydayı, ticaret masraflarının daha yüksek olduğu gelişmekte olan
ülkelerle, az gelişmiş ülkelerin görmesi bekleniyor. Anlaşma bu ülkelerin
ticaretini çeşitlendirmelerine yardımcı olacak. Gelişmekte olan ülkelerin ihraç
ettikleri ürün sayısını yüzde 20 artırabilecekleri belirtilirken, az gelişmiş
ülkelerde bu oranın yüzde 35’e çıkabileceği belirtiliyor. Bunun yanında,
gelişmekte olan ülkelerin üçüncü pazarlara girişinin üçte bir oranında
artabileceği, az gelişmiş ülkelerin üçüncü ülke pazarlarına erişimlerinin de
yüzde 60 civarında yükselebileceği ifade ediliyor. 2015 yılı rakamlarına göre
gelişmekte olan ülkelerin dünya mül ticaretinde payı yüzde 42.
Ezevedo’ya
göre kümülatif etki ise çok çarpıcı boyutlarda olacak. 2030 yılında anlaşmanın
küresel ticaret artışına yılda yüzde 2.7’lik büyüme ekleyeceği tahmin ediliyor.
Küresel
ekonomik büyümedeki katkısı ise yüzde 0.5’in üzerinde hesaplanıyor. Anlaşmanın
uygulanmasıyla 18 milyonu gelişmekte olan ülkelerde olmak üzere, 21 milyon yeni
iş sağlanacağı, dünya toplam GSYH’sinde 1 trilyon dolara varan katkıda bulunulacağı
tahmin ediliyor.
Gelişmekte
olan ülkelerin en büyük kazancı elde edeceğinin düşünüldüğü anlaşmanın
imzalayıcısı olan 112 ülke, gümrük prosedürlerinin kolaylaştırılması,
işbirliğini artırıcı mekanizmaların geliştirilmesi, bilgi paylaşımı ve düşük
masraflar gibi yenilikleri uygulayacak.
Türkiye de
imzaladı
Yaklaşık 16
yıldır müzakereleri süren anlaşma, 2013 yılında Bali’de düzenlenen konferansta
oy birliği ile kabul edilmişti. ‘Ticaretin Kolaylaştırılması Anlaşması’nın
imzacıları arasında ABD, Kanada, Avrupa Birliği de var. Türkiye’nin de
imzaladığı Ticaretin Kolaylaştırılması Anlaşması 2015 yılının başından beri
Türkiye için de öncelikli konular arasında.
ANLAŞMA NE
ÖNGÖRÜYOR?
■ Ticareti
kolaylaştırma kavramı, ticari prosedürlerin basitleştirilmesinden ticareti
kolaylaştırıcı yeni teknolojilerin kullanımına kadar çok geniş bir yelpazeyi
kapsıyor. Ticaret tarifeleri gibi geleneksel engelleri dikkate almıyor.
■ Ticareti
kolaylaştırma kavramı, DTÖ tarafından, uluslararası ticarette malların dolaşımı
esnasında ortaya çıkan tüm faaliyet, uygulama ve formalitelerden oluşan ticari
prosedürlerin basitleştirilmesi ve uyumlaştırılması olarak tanımlanıyor.
■ Malların
ulusal sınırlar arasında dolaşımı esnasında ortaya çıkan tüm süreç ve
kontrollerin etkinliğinin artırılması ve maliyetleri düşürecek şekilde
iyileştirilmesi hedefleniyor. Kolaşlaştırma kavramı, en genel ifade ile gümrük
işlemlerinin maliyetini ve işlem sürecini azaltacak her türlü yenilik,
uyumlaştırma ve basitleştirme işlemlerini kapsıyor.
■ Bu
şekliyle, ticaretin etkinliğini artıracak, maliyet ve işlem sürecini kısaltacak
her türlü düzenlemeyi kapsayan ticareti kolaylaştırma kavramı, gümrük
işlemlerinin ve idari süreçlerin modernizasyonu ve basitleştirilmesi, ileri
teknoloji kullanımı, altyapının geliştirilmesi ve standartların
uyumlaştırılması gibi ihracat ve ithalatın daha kolay, daha hızlı ve daha düşük
maliyetli yapılabilmesini amaçlıyor.
■ DTÖ’nün söz
konusu anlaşmayla dünya ticaretindeki sınırlamaların kaldırılması, özellikle
bürokrasinin kademeli olarak küçültülmesi, sanayi ülkelerinin başka ülkeler
için uyguladığı ithalat gümrüklerinin ve kendi ürünlerine uyguladığı tarım
sübvansiyonlarının da azaltılması amaçlanıyor.
Kaynak:
dunya.com